ჩვენ ვცხოვრობთ ფანტაზიებში

სულით დაავადებული ვერ გრძნობს, რომ ის ავადმყოფია. ბევრი ავადმყოფი უნდობლობას უცხადებს ახლობლებს, ბევრი კი პირიქით...
ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში დიდი ძალისხმევა დამჭირდა, რომ მედპერსონალის `გული მომეგო~ და უფლება მომეპოვებინა სულით დაავადებულებს პირისპირ შევხვედროდი. უფრო მეტიც, მათ პირად საქმეებს გავცნობოდი.
დათო მაგიდასთან დაჯდა და ჭუჭყიანი ხელები მაგიდაზე დააწყო: `ავღანეთში ვიყავი, იქიდან გამაკომისიავეს, წამოვედი სახლში. ერთხელაც კუხნაში ვართ - მე, დედაჩემი, ჩემი პატარა ძმა. ვზივართ და დედაჩემი ტანჯულობს. მე ვუთხარი: დედა, ნუ ტანჯულობ, დაჯექი-მეთქი შენცა, დაგინახო-მეთქი. საჭმელს ვჭამდით და უცებ ეწყინა, რა ეწყინა... და ჩემმა ძმამ დაქოქა 31 და მე ჟაპოროჟეცი და... წამოდიო, მუხრანშიო, ფქვილები ავიღოთო და მომიყვანა აქა. მგონი აღელვებული ხარო... მე ვუთხარი ნუ მსვამ-მეთქი, აქედან გამოყვანა ძნელია-მეთქი. არიან ადამიანები, რომლებიც შენაო, გიმკურნალებენო. ერთი თვეა უკვე აქა ვარ და დახმარება მინდა, - თვალები აუწყლიანდა, - გამიყვანეთ, დამეხმარეთ, ერთი თვეა უკვე ასე ვტანჯულობ. ცოლი გამექცა, ვიღაცას უთქვამს ავადმყოფია და რად გინდაო. ვმუშაობდი ნაგავტრესტის დამუშავებაში, დამხმარე მუშად. ავღანეთში ვიბრძოდი 80-81 წლებში. თავის არეში ვიყავი დაჭრილი. დაიმალა ჭრილობები, დიდი ხნის ამბავს გიყვები. მე ვიყავი `ტექნიკა აბესპეჩენიაში~. სამხედრო დამატებითი `პალასიდან~ წამიყვანეს და ჩაგვიყვანეს. აი, ის რომ არის - ქაბულში. ქაბულში ვიყავი დეპარტამენტის საზღვრის დაცვაში. რომ არ დაეხოცათ ვითომ ელჩები. კარგა ვიყავით ჩაცმულნი. შავი ბერეტები გვქონდა რაღაცეებით. ჭრილობა მივიღე აურზაურში. ბაგრაქარმანის მოკვლა უნდოდათ და დაესივნენ მთელი შანტრაბანდა და ამ დროს დავიჭერი. 60 პატრონა ხომ დახარჯეო და წადი ეხლა გაიქეციო. რომ გამოვიქეცი, მაშინ მომხვდა. აღარ მოგივა შენ ისინიო და 30 ხომ დაგახარჯეო და წადიო შეიმალე სადმეო. ქართველები ბევრნი იყვნენ. სკოლა 79-ში დავამთავრე.
ავღანეთში, როგორც იცით, დღისით გამოდიოდნენ ხალხის დასახოცად. ვერტალიოტი სადაც დაჯდა იმ ადგილას კუხნა გავაკეთეთ. არაფერი არ მიგვრძნია არეულ-დარეულობა. დაქსაქსულობა იმიტომ არ იყო, რომ არ მოველოდით. ჯერ მარტო მე წავიღე 3 ტონა ტყვია-წამალი. მარტო იყო დაქსაქსულობა. `პალევოი აბრაბოტკას~ რომ ეძახდნენ. ეგენი იყვნენ გასულები ტყეში. კონტროლს უწევდნენ აეროფლოტს: დაჯდა თუ არ დაჯდა. 13 მილიონი საბჭოთა სალდატი შეაკვდა. ერთი სამი მაგდენი თავიანთი ხალხი.
შეგიძლიათ თქვენ, რომ გამიყვანოთ? არაფერი საქმე საქმეზე არ მომდის, თორემ ნაკვეთი მაქვს. რატომ არ შეიძლება ვითომ ვინმეს გავუნაწილო? ვიმეგობროთ რა... არა ვარ არაფრის ცულის ჩამდენი. ნაკვეთში საძირკველი ჩავასხი ექვსი-ექვსზე. ნახევარს გაჩუქებ. შენთვისაც კარგი იქნება. თუ მომაწყობთ მანქანის `მოიკაზე~, გინდაც დამხმარედ, გინდაც მენაგვედ, ვიმუშავებ. დედაჩემმა რაზე იწყინა, არ ვიცი... როგორ ვუთხარი იცით? ძაან ფუსფუსებდა და შემეცოდა. დედა არის და შემეცოდა. მე ისეთ დიდ სამუშაოს ვერ გავაკეთებ. `ატვეტსტვენნი~ სამუშაოს ვერ გავეკთებ.
ავღანეთიდან წამოვედი 82-ში. ჯერ ტაშკენტში ჩამიყვანეს. პალატკა იყო გაკეთებული, თეთრი პლიუსი ეხატა. მომეკვლევინება კაცო, ეს ბიჭიო, რამდენჯერ უნდა დაიჭრასო? ხუმრობით უთხრა რუსულათა. დიპლომი მომცეს `ავღანისკაია~ რაღაცა ეწერა ზედა. კაციშვილმა არ მომცა პენსია. ჩინ-მედლები წერიაო, რაღაცეები წერიაო და ამას ვერ გავაფუჭებო. წაიღეთო ისევ ავღანეთში და რაღაცას გაგიხერხებენო. გამიხერხეს საპენსიო საბუთი.
აქ, არა უშავს, საჭმელი თუ იქნება, კარგი იქნება.
გული მეტკინასავითა, რატომ უნდა შემაგდოსავითა და კარები გამომიხუროს? არავისთან მიჩხუბია, მართლა გეუბნებით. ყველას გეფიცებით, - ისევ ცრემლი მოადგა თვალებზე, - რაზე აეკიდნენ ჩემს სპორს აგრე...
ჩვენს მოლაპარაკებაზე ვის უნდა ელაპარაკა. ამერიკა ცალკე იყო შესული რამე წეერთმია, ის დუშმანი ცალკე იყო, რომ წეერთმია, საბჭოთა კავშირი ცალკე ომობდა, რომ რამე დარჩენოდა, ეგრე არ არის?
ისე, გინდა რომ დაგეხმარო? უმუშევარი ვარ, წამოვიდოდი და ვიმუშავებდი. რასაც მეტყოდი, მორალურად და ზნეობრივად. ეს არის თავის ტკივილები მაქვს. სადამ ჰუსეინი აირჩიეს. მხვდებიან-ხოლმე, ის რომ არის დიდუბისა, ვაგზალი. ჩამოდიან-ხოლმე. დათო როგორა ხარო, კარგად ვარ-მეთქი. დამიმახსოვრეს. დათო, დათო, ყვირიან ხოლმე... ძაან ნიჭიერი ხალხია, ძაან კომპოზიციებს მისდევენ.
გამიყვანეთ აქედან, დედას ვფიცავარ, მეორეჯერ აღარ მოხდება, ხმასაც არ გავცემ. აღარ დაველაპარაკები. იმიტომ არ დაველაპარაკები, რომ დედაჩემს წვლილი აქვს ჩემზე. არის-ხოლმე შემთხვევები, რომ ვაქებ-ხოლმე, ნუ აქებო. იმიტომ ვაქებ, რომ ჩემიანები არიან.
მე წამომცდასავით, რომ ქართველი ვარ, თორემ კაციშვილი არ წამიყვანდა...~
სასამართლოს გადაწყვეტილებით, 1997 წელს ფსიქიატრიულში პირველად მოხვდა. საქმეში ვკითხულობთ: `ვაკის პოლიციის მუსაკებმა დათო ......ს მეტრო დელისის მიმდებარე ტერიტორიაზე პერანგის მარცხენა ჯიბეში აღმოაჩნდა ქაღალდში გახვეული მოყავისფრო ფხვნილი. არ შეეძლო ანგარიში გაეწია თავისი მოქმედებისთვის... ამიტომ დაენიშნოს იძულებითი მკურნალობა.~ მკურნალობდა ხონშიც. სამხედრო სამსახურიდან განთავისუფლებული. რამდენჯერმე გაპარულია საავადმყოფოდან. დააბრუნეს ოჯახის წევრებმა. ობიექტური მონაცემებით, რომ ავღანეთის ომშია ნამყოფი, არ არის.
ოთახში რობერტი შემოდის და დარცხვენილი ჯდება: `მე მოვედი, ისა... მეოთხედ თუ მეხუთედ მოვხვდი აქ. არ გეგონოთ, რომ დარიგებული ვარ. სახლიდან მოვდივარ პირდაპირ, აქ უნდა დავწვე-მეთქი. არ შეიძლება თქვენი საშუალებით მადლობა გადავუხადო? განყოფილების გამგის, მთავარი ექთნის, მედპერსონალის ძალიან კმაყოფილი ვარ. თბილი ხალხია, ყურადღებიანი. საჭმელს რაღაცა ეშველება.
მე ჯარში მომივიდა ეს. მერე ცოლი მოვიყვანე. ორი შვილი მყავს, ბიჭი და გოგო და კმაყოფილი ვარ ცხოვრების. პენსიონერი ვარ. ჯიხური გვავქს, მეუღლე პატრონობს.
მესამე დღეა რაც მოვედი. დავატყვე ჩემს თავს, რომ ცოტა ვერ ვიყავი კარგად და სანამ უფრო გამირთულდებოდა მოვედი, პროფილაქტიკა ჩავიტარო. თვის ბოლომდე ვიქნები და წავალ. სანამ აირეოდა ქვეყანა უნივერმაღში ვმუშაობდი მუშად. ჯარში მსენებლობაზე ვმუშაობდი, მერე გადმოვედი, შუბლი დავარტყი და კანტუზია მივიღე. მერე ხანდახან ნერვიულობა, რაღაცა.... და მოვდივარ-ხოლმე ჩემი ფეხით. თუ არის საშუალება მადლობა გადაუხადეთ მედ-პერსონალს.~
დისპანსერში აღრიცხვაზეა. სადაც თავის ნებით დადის. ემორჩილება ექიმებსაც და მეუღლესაც. ჰყავს ორი შვილი. აქვს ჯიხური და მეუღლეს ეხმარება.
მხარბეჭიანმა მამრობითი სქესის სანიტარმა ოთახში 41 წლის რეზო შემოიყვანა: `გამიხარდა თქვენი ნახვა... ჩამი გულის ნადები მინდა გაგიზიაროთ. ფსიქოტრონული იარაღი გაგიგიათ? არა? მაშინ ვერ ვილაპარაკებთ... ფანტაზიებშია ეს ყველაფერი. მე კომკავშირელი ვიყავი, პიონერი, ოქტომბრელი, მე არ შევიცვლები... პასპორტი ხომ არის `სავეცკი~, იცით, რაშია საქმე? ისე ვარ აღზრდილი, კომუნისტური სულისკვეთებით. კომუნიზმი მირჩევნია. ერთი ანეგდოტი იყო ასეთი: დაიჭირეს კომუნისტმა ებრაელმა და ფაშისტმა ეშმაკი და ეუბნებიან: უნდა მოგკლათო... თითო სურვილს ყველას შეგისრულებთ და გამიშვითო. კომუნისტი ეუბნება: დახოცე ყველა ფაშისტიო. ფაშისტი ეუბნება: დახოცე ყველა კომუნისტიო. ებრაელი ეუბნება: ამათ თუ სურვილი შეუსრულდებათ, მაშინ მე ყავა მომიდუღეო.
იცით, როგორ ვარ დაბადებული? 60 წელს ვარ დაბადებული. 19 დეკემბერს დაბადებულია ბრეჟნევი. 20 დეკემბერს მე და 21-ში სტალინი. დამთხვევაც ასეთი უნდა. `როდდომში~, რომ დავიბადე, დედამ ხუთ თითზე დამნიშნა. აფხაზები სულ ეძებდნენ რომელი ხელიაო, მარჯვენა თუ მარცხენა თავის დროშაზე. ფსიქოტრონულ იარაღთან მივდივართ ახლა. ისე თავისუფალ დროს ლექსებს ვწერ, კი ვიცით როდის გაჩნდა ნათურები და ტელევიზორი, მაგრამ ვიტყვი და თქვენ გაიგეთ:
`ღმერთმა იცის, რატომ შექმნა ქვეყნად საგიჟეთი
ყველას უკვირს, ვერ გაიგეს, რატომ გაწყრა ღმერთი...~
ჩვენთან უფრო სიწყნარეა, ვიდრე გარეთ... უნამუსო ვიყო...
სანამ მე მომივიდოდა ჩემი დაავადება, მამაჩემს სჭირდა შიზოფრენია. შიზოფრენია ვირუსია. ეხლა ვკურნავთ მაღალ წნევას. გესმით რაშია საქმე? ყველაფერი მედიცინისთვის კეთდება. აი, ასეთი მაგიდა ჰქონდა ჩემს მოწონებულს. უარმყო და გათხოვდა სხვაზე.
იცით, რაშია საქმე?
ჩემს მეზობლებს დაემართათ შიშები. მე ვიყავი დისპანსერულ მკურნალობაზე. აქ უნდა მოვსულიყავი. 21 დღე ველოდებოდი პენსიას. ისე, ხშირად ვარ ნაწოლი. უზრუნველი ვარ საჭმლით. 36 ლარი მაქვს პენსია. სასადილოში ვჭამ უპატრონოებთან. მეორეჯერ რეაბილიტაციის ცენტრში. 36 ლარი ხომ მეყოფა ჩაიზე და კარაქზე? ხოდა, დაემარტათ შიშები, ვერ გამიგეს, 12 საათის შემდეგ არ იხმაუროო. მერე ცოტა დავლიე, გესმით? - დაბალი ხმით, საიდუმლოდ მიმხელს, - ჩემი დალევა არ შეიძლება. ქალი შემიყვარდა, რა მოხდა მერე ციხეში რომ იჯდა, ხომ არის ისეთი შემთხვევები, კარგი დედები რომ დგებიან? მე ვარ `ადნალუბი~. საქმე ჩაწყობილი მაქვს. დილით უნდა მოვიდე, ფორმა 27 უნდა ავიღო და...
აქ ოთხი წელი მქონდა გატარებული. მაშინ მიჭირდა ეკონომიურად, გაუმარჯოს ედუარდ შევარდნაძეს, რომ ასე გვეხმარება ჩვენ.
ხოდა, მოვიდა მილიცია, უნდა იმკურნალო ცოტა ხნითო და წმოდიო. 22 წელია დიაგნოზს მისვამენ და ვერ დამისვეს. აი, ესაა ჩემი დაავადება, მავიწყდება რითი დავიწყე, თუ შემაწყვეტინეს. მე ჩემს ფანტაზიებში ვცხოვრობ. რასაც მოინდომებს ადამიანი, რისი სულისკვეთებაც აქვს, იმ ფანტაზიაში ცხოვრობს. ხომ იყო `კავიორ სამალიოტი~, ხომ შეიქმნა თვითმფრინავი? კომუნიზმის აშენება ძნელი არ არის... უბრალოდ, ახალი ადამიანი ვერ აღზარდეს კომუნისტებმა რომ არ მოიპაროს... ჩავაქროთ სიგარეტი, თითები რომ არ დაგვეწვას, - ამბობს და ფრთხილად აქრობს ყავის ლამბაქზე... - ფსიქოტრონულ იარაღზე. ჩემი შეეშინდათ. იცით რატომ? სულით გაორება არ არის შიზოფრენია. ესაა ვირუსი, როგორც ბაცილა, როგორც გრიპი. გენებით გადადის.
მიწისძვრები ხომ იყო. ეხლა გათბობაა, თბილი ზამთარი იქნება. ეს იმიტომ ხდება, რომ კოსმოსი გახვრიტეს. ოზონები გამოიგონეს, დეზადორანტები, რომელიც ხვრიტავს ატმოსფეროს. აქედან წარმოიშობა მზის მხურვალება. გიჟებს, ჩვენ გვეუბნებიან, თუ კარგად მოიქცევით ბასეინში წყალს ჩაგისხამთო... მე მიყვარს ანნა. თუ ისიც თანახმაა, თუ წინაღობა, როგორც ელექტროობაშია, ელექტრიკი ვარ პროფესიით, კვლევით ინსტიტუტში ვარ ნამუშევარი. `აბლუჩონნიც~ ვარ. `აბლუჩაწელშიც~ ვარ შესული. არ ვიცოდი, რომ ჩართული იყო. მომიწყვეს. ცდას ატარებდნენ ჩემზე. მამა ხომ გიჟი მყავდა. აბა, შვილი რა გამოვაო... `ვსიო ვა იმია მედიცინი ძელაეტსა~.
მომისმინეთ, ფსიქოტრონულ იარაღზე... თუ რაიმე წინაღობა იქნა, მოხდება დიდი წყალბორბალა. დედამიწის `ვრაშენიე~, რომ გადავარჩინოთ... კარგი ადამიანი ხარ და გასწავლი, როგორ გადაირჩინოთ თავი. უნდა ჩაყვე ქარბორბალას, კატასავით გადატრიალდე და ამოხვიდე იქიდან. ანნას ვასწავლე. ჩვენ გადავრჩებით.
ჯერ იყო სიტყვა და სიტყვა იყო ღმერთი და ღმერთი იყო სიტყვა. თუ გიყვარს ღმერთი, გიყვარს ხალხი და თუ გიყვარს ხალხი, გიყვარს შენი თავი. იყო ერთი ყველაზე ახალგაზრდა კაცი აფხაზეთში. მითხრა წიგნი იკითხეო. ეხლა ის მოსკოვშია. ჩვენ ერთმანეთის მიმართ დისტანცია გვიჭირავს, იმიტომ რომ მე ვარ ფსიქოტრონული. მაინც ვერ გაიგეთ, კარგია, რომ ვერ გაიგეთ... ანნა აქ გავიცანი. ყველაზე ცუდს იცით რას აკეთებს? პასპორტს წვავს. მაგას სჭირს ტელეკინესი. იცით რას ნიშნავს? ტელევიზორს ელეპარაკება. რომ დაინახავს შევარდნაძეს ამხნევებს: ნუ გეშინია შენთან ვართ... შენ აგვაცდინე მესამე მსოფლიო ომს... ამის გულისთვის შეიძლება ადამიანის აქ მოყვანა?
14 ლარი მაქვს პენსია. მეც ვეხმერები სახელმწიფოს. პანკისის ხეობაში ვრიცხავ ერთ ლარს. მე რა მიყვარს იცით? ღვინო, ქალები, დუდუკი... ღვინო არ შეიძლება ჩემთვის... ქალმა რომ მითხრას, გადამეღობე მატროსოვივითო, გადავეღობები...
ბურჯანაძის პასპორტი რომ მქონდა იცით? გაიგე ფსიქოტრონული იარაღი?
ისე, რა განსხვავებაა მილიციელსა და ჟურნალისტს შორის? დიდი არა, ალბათ. ჟურნალისტი არ იჭერს კაცს. სანაიაც ჟურნალისტი იყო, სიმართლეს ამბობდა.
საინტერესოა, გრიბოედოვის საფლავზე რომ ავიდე და ეკატერინე ამოვთხარო რამდენ ნემსს გამიკეთებენ... თუ დამიჭერენ და `პაჟიზნენით~ ჩამსვამენ?~
აფხაზეთიდან დევნილი. ცხოვრობს საერთო საცხოვრებელში. მეზობლების ჩივილის გამო, პოლიციამ ფსიქიატრიულში მიიყვანა. პირველად ფსიქიატრიულს თავად მიაკითხა.
ოთახში სოლიდური შესახედაობის 63 წლის რიჩარდი შემოდის: `კარი გავაღე და ვხედავ მილიციაა, ბორკილები დამადეს და მომიყვანეს. ახლა კი მივხვდი, სამსახურებრივ მოვალეობას ვასრულებ. ბოლო ხანებში კგბ-ს ხაზით ვიყავი. ჩემი ხელმძღვანელობა არც ერთი არაა ცოცხალი. ჩემი ეშინიათ. იტყვი - დამნაშავე ხარ. არ იტყვი - მაინც დამნაშავე ხარ. მე მივხვდი სახალხო მოვალეობას ვასრულებ. შევარდნაძემაც თქვა, ჯოჯუამაც, ეგ უნდათ პრეზიდენტადო. ზვიადიმაც თქვა: მაგას რომ რაიმე დაემართოს, ცოცხალი ვერ გადამირჩებითო. უფროსობა აღარ არის ვის შევჩივლო? გამიკვირდა მე და პრეზიდენტი? 105 კილო ვიყავი, ჯანმრთელი და დამაავადმყოფეს. პრეზიდენტი რომ ვყოფილიყავი ხალხს თავისუფლებას მივცემდი.~
ექიმის თქმით, ნაჯახით დასდევდა, არა მხოლოდ მეზობლებს, შვილებსაც. საავადმყოფოში შვილმა მოიყვანა.
სიმპათიური 45 წლის მარიანა კი ყვება: `ადრე მიმკითხავეს, ისეთი გამარჯვება გელის, შენი მტრები მოყვრები გახდებიანო... მე ქალაქი ბორდოდან ვარ, მაგრამ მგონი, მაქვს უფლება საქართველოს ტერიტორიაზე ვიარო და მქონდეს თავისუფლება. მაგრამ პოლიციელები და ნიღბიანი კაცები დაგვდევენ. როგორ შეიძლება ადამიანის ჩაკეტვა და საერთოდ, სიბოროტეებს სჩადიან ღვთის წინაშე. თავისუფლებისთვის მებრძოლი ვარ და ყოველთვის ვიტყვი - გაუმარჯოს კომუნისტურ პარტიას, გაუმარჯოს დემოკრატებს და ყველა იმ ხალხს, ვისაც თავისუფლება უყვარს. ყველას, სანიტრებსაც, ექთნებსაც... ბოდიშით, ასე, რომ ავღელდი. ადგილობრივი ლტოლვილი ვარ. ინტერნაციონალურ ქალაქში ვცხოვრობ, თბილისის მაგვარი ქალაქია, მაგრამ აქ ყველაფერი ისეთი უნდა იყოს, როგორც თბილისში იყო. ხატებს ვხატავ. ქრისტემ თავის თავზე აიღო ცოდვები. ამ ადამიანმა აიღო ცოდვები, რომ ხალხს მიენიჭოს თავისუფლება. იმიტომ ვწვალობთ და ვწამობთ, რომ მომავალი თაობა კარგად იყოს.
მინდა სატელევიზიო ფილმი გადავიღო. მრავალსერიან ფილმში შევასრულებ როლს `ანარეკლი სარკეში~. სცენარიც დავწერე. მე თვითონ ჟურნალისტი ვარ. როგორც კინოვარსკვლავს მინდა საქართველოს ტელევიზიას დარჩეს ჩემი ფილმი. მალე რეჟისორიც ჩამოვა. მე მგონი ჩამოსულია ფელინი, რომელსაც ძალიან ვუყვარვარ.
ქუჩაში გასვლის უფლებას არ მაძლევენ, იმიტომ რომ საომარი მოქმედებაა. ტელევიზიამ გამოაცხადა მესამე მსოფლიო ომი დამთავრდაო. ვწერ ნაწარმოებებს. სახლში 18 ფურცელი მაქვს.
მინდა ჩემი შვილი ბედნიერი იყოს. მიწისძვრის დროს დამესიზმრა ღმერთი და ხატი დავხატე. ჩემი და აქ ვერ მოდის, იმიტომ რომ საომარი მოქმედებაა.
აქ რაც აქვთ გვაჭმევენ. ისე, საიდან უნდა მოიტანონ პური. დაკეტილი დაბრიკა-ქარხნები. საომარი მოქმედებაა. ომის დროს უფასოდ ვმუშაობდი, კონცერტებს ვმართავდი. ოსკარით ვარ დაჯილდოებული. ძალიან მწყინს საქართველოს თავისუფლება რომ არ აქვს. მე მონაზვნად აღვიკვეცები, რომ საქართველოს ხელოვნებით მაინც მივანიჭო ჭეშმარიტება და ხალხს ვუყვარდე. ინტერნაციონალი ამითაა სავსე, რომ ხალხს ერთმანეთი უყვარდეს.~
გასათხოვარი. კარგად იცის ინგლისური, უმაღლესი განათლებით. დამთავრებული აქვს კონსერვატორია. ფსიქიატრიულში 15 წელზე მეტია.

ზვიად რატიანი

მე შენს ხელებში
უკეთესად
ვფიქრობდი მუდამ
და იმოსებოდა ჩემი თვალები გასაოცარი
და შიშის დამთრგუნავი სურვილებით
და კედლები ხდებოდნენ გამჭვირვალენი
და სხეულები უსაფრთხონი
და შენს ხელებში
უკეთესად
ვფიქრობდი მუდამ
და იღვიძებდნენ ჩემში მოგონებები
დიდი ხნის წინ თავსგადამხდარ შემოდგომების
და მეძახდნენ მე ამ შემოდგომებიდან
ყვითელნიღაბაფარებული ფოთლები
და მიმტკიცებენ
რომ შენს ხელებში
უკეთესად
ვფიქრობდი მუდამ
მაგრამ მამწარებდა მე ყოველთვის ამის გახსენება
რომ მზეს არავინ აღარ მისდევს რადგან იმედი
უკან გაიხმო იმავე მზემ
დიდი ხანია.

გამომეღვიძა. ქალაქს ერქვა ისევ ქალაქი.
გამგრძელებია შენთან სტუმრობა.
ჩემი ლოგინი, რა თქმა უნდა არ ავალაგე,
რომ მერე შენი საყვედური მომენათლა ახალ ხუმრობად.
მე გამოვეწყე როგორც წესია და დავაკვირდი სარკეში კბილებს,
მერე კი კარი გამოვაღე, კიბეს ჩავყევი;
რა გამომილევს ისეთ ადგილებს, რომ მე ერთხელაც არ გამეკრას ჩემი ღიმილის თუნდაც ნახევი.
ის ალბათ უკვე ბრაზით ალაგებს ჩემს ნასრეს საწოლს;
ჯერ ადრე არის, ქალაქი ამთქნარებს,
ვიცი, მზე ამოვა და ღამის ნაწოვ
ჰაერს სინათლით გადაამტკნარებს!
დილით კარგია სულელური წარმოსახვები:
სიკვდილს, რომელსაც ჩემივე ფეხით მე არასდროს არ ვეახლები,
შესწევს უნარი _ ისეთი რამ შემომთავაზოს,
რომ აქ დაყრილი ნაგვის მიმართაც უკიდეგანო ვნებით ამავსოს. . .
მზე კი არ ტოვებს თავის იარუსს.
რატომ ჰკიდია მუდამ ცაზე, როგორც ნახატი?!
ჩამოეთრიოს, ამ ქუჩაზეც ცოტა იაროს
და მერე როგორ ინათებდა იმასაც ვნახავდი!
რა გაეწყობა, ციდან თურმე არავინ ჩამოდის.
სამაგიეროდ, აქვე ბაღში სულმოუთქმელად
მე მელოდება უნაზესი მერი ჩავორტი:
მე მივალ მასთან, ვთხოვ, არ მიმიღოს
ჩუმი დაცინვით და ირონიით,
მე მივალ მასთან და შევპირდები,
რომ არ დავკარგავ ბაირონივით. . .

მე შემოგხედავ, და შენც მაშინვე
მიბრძანებ, შენი სივრცე დავტოვო.
ის, ვინც არ მიყვარს,
ვისი დაკარგვაც სულ არ მაშინებს,
ვერ გამიგია, რატომ მბატონობს?!
მე ხომ მგზავრი ვარ,
ჭუჭყიანი, დაღლილი მგზავრი,
დასასვენებლად მოვედი და არც კი გრცხვენია _
ისე მექცევი ფეხით მავალს, როგორც ცხენიანს,
და ისევ სადღაც შორეთში მგზავნი. . .

ჩემმა თვალებმა მოასწრეს და უკვე იხილეს:
შმაგი ულაყი _ თეთრ ფაშატზე “ამხედრებული” _
გაუმაძღარი ვნებისაგან როგორ ჭიხვინებს! . .

ვიცი ამ სახლში ცხოვრობს ქალი და ის მარტოა,
ვგრძნობ, რომ ავიდე, “ხელცარიელს” არ გამომიშვებს,
მაგრამ ეს ქალი ალბათ უფრო საიმათოა,
ვინც ჩემნაირებს იძახიან ნიჭიერ გიჟებს.
მიკვირს, რომ ღამით ეს ქალაქი არ ააფეთქეს. . .

სწრაფად მივდივარ და ვეხლები მდუღარ საფეთქლებს,
უძილობით და ბოღმით დაბერილთ;
წუხელის, ღამით, მომკვდარა ძაღლი, სხვა არაფერი. . .

ქუჩას, რომელზეც მივაბიჯებ, სულ არ აქებენ,
ასეთ ადგილებს ეტანებიან
ათასი ჯურის მკვლელები და მანიაკები.
აქ სიარული, თან ასეY დროს, ყველას აშინებს.
ცხრა წლის გოგონა სამი დღის წინ სწორედ რომ
ბეწვზე გადაარჩინეს.
ვერ დამმალავენ ვერც ფოთლები და ვერც კედლები _
ჩემი თვალები არის ჩემი ორი ფუღურო,
მე მხოლოდ მათში შევიკეტები,
რომ აღარაფრის არ მეშინოდეს და სხეულების მიმოქცევას
მშვიდად ვუყურო.
რაღაცა მინდა გავიხსენო _ მე ვიძაბები:
ამ მაწანწალა ძაღლების დასთან
მაერთიანებს უხილავი, მკვრივი ძაფები:
მე, მართალია, ორ ფეხზე ვდგავარ
და როცა მინდა წელშიც ვიშლები,
მაგრამ ამ ძაღლებს, რომლებიც დღისით
მუდამ არიან თითქმის მშიშრები,
რა ემართებათ, როცა ღამდება
ან რა იდუმალ ძალას იღებენ,
რომ მთელი ღამე, გათენებამდის,
ხმის ჩახლეჩამდე უაზროდ ყეფენ?

არც ერთი სიტყვა სიყვარულზე! საკმარისია!
ყველამ ისედაც მშვენივრად იცის;
ჩემი ფიქრები მასზე ხელს არ გაისვრიან,
გაგონებაც კი არ მინდა მისი!
როდესაც მზერა რამე საგანს ჩაეჭიდება _
ეს ჯერ არ ნიშნავს, რომ არსებობ, რომ იყურები,
რა გაეწყობა, მაინც ასე ხშირად გვჭირდება
სხვისთვის მტკიცება საკუთარი უბედურების. . .
მე ვინ ვარ, მაგრამ, ხდება ხოლმე, მეც გავჩერდები
და ცას ავხედავ, ჩემი სახე რომ არ გამორჩეს
უფალს, რომელიც ზის და ჭედავს თავდაჯერებით
კაცობრიობის ახალ ნაოჭებს. . .
ღმერთმა სისწრაფე რომ დამაკლო, ამ დანაზოგით
დააჯილდოვა ზღვის ქარები და ღამურები.
რაღაცა იწვის ჩვენში მუდამ და ვიტანჯებით,
რადგან არა გვაქვს საკვამურები,
დაგმანულია ჩვენი ფანჯრებიც.

ისევ მივედი ძვლებგაყინულ, მძინარე ხიდთან
და მახსენდება, დიდი ხნის წინ აქ რომ ვიყავი,
მახსოვს რა რიდით მომესალმა ბებერი ყვავი,
თავი დამიკრა, გზა განაგრძო და ახითხითდა. . .
შენ გათენებავ, რომ დარაჯობ ტოტებს გადამხმარს,
ღამევ _ რომელიც ამ ქუჩაზე ჩამოიფერფლე,
მე გეკითხებით: ასე დიდხანს, ასე მხარდამხარ,
ორივემ ერთად, ერთ მიწაზე, როგორ იმეფეთ?

მზის ამოსვლამდე დარჩა ზუსტად . . . იმის გამხელა,
რომ წუხელ ძლიერ შემაწუხეს ღამის პეპლებმა,
არ გასჭრა მათზე დამუქრებამ, ჩემმა სახელმა,
და ამოვხოცე _ იქცნენ თავის თავის ემბლემად!
გადარჩებოდნენ, ღამის შუქი რომ არ აგვენთო,
მაგრამ ჩვენ გაზეთს ვკითხულობდით სწორედ საჩემოს _
მეოთხე გვერდზე აცხადებდა # სააგენტო:
“მოგზაურობა საკუთარი სულის გარშემო!”

როცა ქუჩაში არ ხარ და ქუჩას გაჰყურებ,
რაღაც მაგია ეუფლება დამშეულ მზერას
და ხედავ იმას,
რის დანახვაც დაიმსახურე,
და კვლავ გინდება დაუწერელ სიტყვების წერა.
მე ვხედავ: ქუჩამ დაივიწყა თავის გიჟები,
ისევე, როგორც მე არ მახსოვს ჩემი ბავშვობა.
წარმოვიდგინე ჩემი თავი ქარის ნაშობად
და ცხელი მზერით უცხო სხეულს ვეპატიჟები.
რატომ მიჩნდება გრძნობა, თითქოს იმ მოსახვევში,
რომლის ნაგვიან კუთხესთანაც
ეს გზა გამიყვანს,
ვიღაც დამხვდება,
ან გამაწნის სილას სახეში,
ან გამიღიმებს, ხელს მომხვევს და სადმე წამიყვანს.

გამოვუგონებ საკუთარ თავს კიდევ ერთ ნიღაბს,
თითქოს არ მყოფნის ძველი როლი და ძველი მითი:
მომბეზრდა თავი,
შემაწუხა და აღარ მიყვარს _
შეღავათიან ფასებში ვყიდი:
ის ჯანმრთელია, თუმცა არის ცოტა ყვითელიც,
მაგრამ სიყვითლე მის ღირსებებს ფასს ვერ დააკლებს,
მუშტრის გულისკენ უხიფათო ბილიკს გააკვლევს,
რადგან ვაჭარიც მეგახლავართ,
მე ვარ მყიდველიც!

მე მივაბიჯებ მოწყენილი, წელში მოხრილი,
და უიმედოდ გადავხედავ ჩემს თავს ზევიდან _
ის ისე არის ნაგვემი და მხრებჩამოყრილი,
როგორც ქალაქი უკანასკნელ შემოსევიდან.
დღე _ დღე არ არის, სანამ ცაზე მზე არ ამოვა,
არც ღამე ჰქვია _ უფრო დღეა ღამის საცვლებით. . .
აღმოსავლეთი ემსგავსება მდუღარ სამოვარს
და ცასაც შუბლი დაჰფარვია ოფლის მარცვლებით.
სიჩუმე მშვიდად გაწოლილა
გაკრულ ნაწერში
(მე ამ სიჩუმეს შევყურებ და ხელით ვეხები),
ისე ნებივრობს, როგორც დენდი რბილ სავარძელში
და მაგიდაზე ულაგია თითქოს ფეხები. . .

მზე ამოვიდა, მზე, რომელიც ჩემშივე სახლობს,
მზე არა სადღაც მეცხრე ცაზე, არამედ გულთან!
და მე მოვდივარ შენს ხელებთან, რადგანაც მახსოვს,
რომ შენს ხელებში
უკეთესად
ვფიქრობდი მუდამ!

ჯერომ სელინჯერი. ბანანთევზის ამინდი

სასტუმროში ოთხმოცდაჩვიდმეტი ნიუ-იორკელი იყო, სარეკლამო საქმის აგენტები, და რაკი საქალაქთაშორისო ტელეფონის ხაზები სულ იმათ დაეკავებინათ, 507-ე ნომერში მცხოვრებ ახალგაზრდა ქალს თორმეტი საათიდან მოკიდებული ლამის სამის ნახევრამდე დასჭირდა ლოდინი, მანამ შეაერთებდნენ. თუმცა უქმად არ გაჩერებულა. ქალთა ჟურნალში სტატია წაიკითხა — „სექსი ან სიამოვნებაა, ან ჯოჯოხეთი“. სავარცხელი და ჯაგრისი გარეცხა. ჩალისფერი კოსტიუმიდან ლაქა ამოიყვანა. ბლუზაზე ღილი გადააკერა, ხალიდან პინცეტით ორი ახალამოწვერილი ბუსუსი ამოიგლიჯა და როცა ტელეფონმა, ბოლოს და ბოლოს, დარეკა, თითქმის ამთავრებდა ლაქის წასმას მარცხენა ხელის ფრჩხილებზე.
ისეთი ქალი არ გახლდათ, საქმე ხელად მიეტოვებინა და ტელეფონთან მივარდნილიყო. ისე იჯდა, გეგონებოდა, რაც მომწიფებაში შევიდა, განუწყვეტლივ ეს ზარი ესმისო.
დინჯად მოატარა ფუნჯი ნეკის ფრჩხილზე, ფრთხილობდა, მთვარის პატარა რკალიც შიგ არ მოჰყოლოდა. ტელეფონი კი რეკავდა და რეკავდა. მერე ლაქის ფლაკონს საცობი დაუცო და წამოდგა. მარცხენა, ახალშეღებილი ხელი ჰაერში გაიქნია, მშრალი ხელით სავარძლიდან სავსე საფერფლე აიღო და საღამურ მაგიდასთან მიიტანა, სადაც ტელეფონი იდგა. ფართო საწოლზე ჩამოჯდა და — უკვე მეხუთე თუ მეექვსე ზარის შემდეგ — მილი აიღო.
— ალო, — ჩასძახა მილში, მარცხენა ხელის თითები გაფარჩხული ეჭირა, ცდილობდა, აბრეშუმის თეთრი ხალათისათვის არ გაეკარებინა. სხვა არც არაფერი სცმია, გარდა ფაჩუჩებისა; ბეჭდები სააბაზანოში დაეტოვებინა.
— ნიუ-იორკს გიერთებთ, მისის გლას, — უთხრეს ტელეფონში.
— გმადლობთ, — მიუგო ახალგაზრდა ქალმა და საღამურ მაგიდაზე ნივთები მისწი-მოსწია, საფერფლე ჩადგა.
ტელეფონში ქალის ხმა გაისმა.
— მიურიელ, შენა ხარ?
ქალმა ცოტათი მოიშორა ყურიდან მილი.
— მე ვარ, დედა. როგორ ხართ?
— შენი დარდი არ მასვენებს. რატომ არ დამირეკე, როგორა ხარ?
— წუხელაც ვცადე, გუშინწინაც, მაგრამ ტელეფონზე აქ ისეთი...
— როგორ ხარ, მიურიელ?
ქალმა ცოტათი კიდევ გასწია მილი.
— კარგად, კარგად. ოღონდ ვიწვით. ამისთანა სიცხე არ მოსწრებია ფლორიდას აგერ...
— რატომ არ დამირეკე? ვეღარ მოვისვენე და...
— ნუ ღრიალებ რა, დედა. მშვენივრად მესმის. ორჯერ ვცადე. ერთი, როგორც კი ჩამოვედით...
— ვუთხარი კიდეც მამაშენს, ამაღამ დარეკავს-მეთქი. მაგრამ, გაგიგონია!.. ხომ იცი... როგორ ხარ, მიურიელ? მართალი მითხარი.
— კარგად ვარ. ნუ ჩამაცივდი, რა!
— მანდ როდის ჩახვედით?
— რა ვიცი, ოთხშაბათ დილას, ადრიანად.
— მანქანას ვინ მართავდა?
— სიმორი მართავდა, — უპასუხა ქალმა, — ნუ გაგიჟდები ახლა. მშვენივრად მოჰყავდა. გამიკვირდა კიდეც.
— სიმორი?! მიურიელ, ხომ შემპირდი, რომ...
— დედა! — შეაწყვეტინა ქალმა, — აკი გითხარი. მშვენივრად მოჰყავდა. მთელი გზა ისე მოდიოდა, ორმოცდაათზე არც კი ასულა.
— იმ თავის ხუშტურს ხომ აღარ წამოუვლია, ხეები რომ დაინახა?
— ხომ გითხარი, დედა — მშვენივრად მოჰყავდა. კარგი რა, ახლა! თავიდანვე გავაფრთხილე, თეთრ ხაზთან ახლოს იარე-მეთქი და დამიჯერა. მაშინვე მიმიხვდა. ის კი არა და, თვითონვე ცდილობდა, არ გაეხედა ხეებისკენ. ხელად შეატყობდი, როგორ ცდილობდა. ჰო, მართლა, ის მანქანა თუ შეაკეთებინა მამამ?
— ჯერ არა, ოთხასი დოლარი მარტო...
— სიმორი ხომ შეჰპირდა მამას, მე თვითონ გადავიხდიო. რაღა საჭიროა...
— კარგი, მაგასაც ვნახავთ. როგორ იქცეოდა ხოლმე — მანქანაში ან ისე?
— ძალიან კარგად! — მიუგო ქალმა.
— ის საშინელი რაღაც აღარ დაუძახია შენთვის?..
— არა. ახალი სახელი გამომიგონა.
— მაინც რა?
— ოჰ, სულერთი არ არის, დედა?
— მიურიელ. მე უნდა ვიცოდე. მამაშენი...
— კარგი, კარგი. 1948 წლის გამოშვების წმინდა მაწანწალას მეძახის, — უთხრა ქალმა და გაიცინა.
— ნეტა რა გაცინებს, მიურიელ, სულაც არ არის სასაცილო. საშინელებაა პირდაპირ. ძალიან სამწუხარო ამბავია. რომ გამახსენდება, როგორ...
— დედა, მისმინე, — შეაწყვეტინა ქალმა, — გერმანიიდან რომ წიგნი გამომიგზავნა, ხომ გახსოვს? აი, გერმანული ლექსები, შენც იცი. ნეტა სად დავკარგე? რამდენი ხანია, თავს ვიმტვრევ და ვერ...
— არსადაც არ დაგიკარგავს.
— ვითომ?
— როგორ არა, ჩემთან არის. ფრედის ოთახშია. აქ დაგრჩა და სხვა ადგილი... რაო? სჭირდება?
— არა. ისე მკითხა მანქანაში, აქეთ რომ მოვდიოდით. თუ წაიკითხეო, აინტერესებდა.
— ის რომ გერმანულია?
— ჰო, ვიცი. მაგას რა მნიშვნელობა აქვს, — თქვა ქალმა და ფეხი ფეხზე გადაიდო, — ჩვენი საუკუნის ერთადერთი დიდი პოეტიაო. თარგმანები უნდა გეშოვაო, მეუბნება. ან ენა გესწავლაო. ხომ ხედავ!
— მტრისას! მტრისას! ძალიან სამწუხარო ამბავია. წუხელ ამბობდა სწორედ მამაშენი...
— ერთი წუთი, დედა! — წამოდგა, ფანჯარასთან მივიდა, სავარძლიდან სიგარეტი აიღო, მოუკიდა, ისევ დაბრუნდა და ლოგინზე დაჯდა, — მისმენ, დედა? — თქვა და პირიდან კვამლი გამოუშვა.
— მიურიელ, ახლა ყური დამიგდე.
— გისმენ.
— მამაშენი ექიმ სივეტსკის ელაპარაკა.
— მერე?
— ყველაფერი უამბო. ყოველ შემთხვევაში, მე ასე მითხრა... მამაშენი ხომ იცი!.. იმ ხეების ამბავიც, ფანჯარაც, ბებიას რომ დღე დააწია — აი, გეგმას რომ აწყობდა ბებიაშენი, როგორ უნდა დამმარხონო... იმ მშვენიერ ფერად სურათებს რომ დაერია, ბერმუდის კუნძულებზე ნაყიდ სურათებს... ყველაფერი, ყველაფერი!
— მერე?
— ერთი სიტყვით, დანაშაულიაო, იმას უთქვამს, სამხედრო ჰოსპიტლიდან როგორ გამოუშვესო... სინდისს გეფიცები! პირდაპირ უთხრა მამაშენს: ადვილი შესაძლებელია — ძალიან ადვილი შესაძლებელიაო, ასე უთქვამს — მალე სულ დაკარგოს თვითკონტროლიო. სინდისს გეფიცები.
— აქ ერთი ფსიქიატრია, სასტუმროში, — უთხრა შვილმა.
— ვინა? რა გვარია?
— არ მაგონდება. რიზერი თუ რაღაც ამგვარი. ძალიან აქებენ.
— პირველად მესმის.
— მაგას რა მნიშვნელობა აქვს. ძალიან აქებენ.
— წესიერად ილაპარაკე, თუ შეიძლება. მოსვენება აღარ გვაქვს შენ გამო. მამაშენს წუხელ დეპეშის გამოგზავნა უნდოდა, ჩამოდიო...
— არა, ჯერ მაინც ვერ ჩამოვალ, დედა. თქვენ ნუ გეშინიათ.
— მიურიელ, სინდისს გეფიცები, სივეტსკიმ თქვა, მალე იქნებ სულ დაკარგოს თვითკონტ...
— ჯერ ჩამოსვლაც არ მომისწრია, დედა, ხეირიანად. აგერ, რამდენი წელიწადია, პირველად ვეღირსე დასვენებას. ისევ ჩავალაგო ჩემი ბარგი და დავბრუნდე?! ჯერ ერთი, არც შემიძლია წამოსვლა — ისე დავიწვი მზეზე, რომ ძლივს ვინძრევი.
— მზეზე დაიწვი?! ბრინჯაოს მალამო რატომ არ წაისვი? ჩემოდანში ჩაგიდე, ზედ იმასთან...
— წავისვი, მაგრამ მაინც არ მიშველა.
— უი, რა საშინელებაა! რა დაგეწვა?
— ყველაფერი, დედა, მთელი ტანი.
— უი, რა საშინელებაა!
— გავუძლებ, არა უშავს.
— მომისმინე, იმ ფსიქიატრს არაფერი უთხარი?
— ისე, გაკვრით, — უპასუხა შვილმა.
— რაო, მერე? სიმორი სად იყო, როცა ელაპარაკებოდი?
— დარბაზში იყო, როიალს უკრავდა. რაც ჩამოვედით, ის ორი ღამე სულ როიალს უჯდა.
— რაო, მერე ექიმმა?
— ისეთი არაფერი. თვითონვე გამომელაპარაკა. წუხელ „ბინგოს“ ვთამაშობდით და ჩემ გვერდით მოხვდა. თქვენი ქმარი ხომ არ არის, დარბაზში როიალს რომ უკრავსო. კი-მეთქი, ვუთხარი. ავად ხომ არ ყოფილა ან ხომ არაფერი გადაუტანიაო. მეც ავდექი და...
— რატომ გკითხა ვითომ?
— აბა, რა ვიცი, დედა. ალბათ, ძალიან გამხდარი და გაფითრებული მოეჩვენა, — უპასუხა შვილმა, — „ბინგოს“ შემდეგ, რამე დავლიოთო, მიმიპატიჟეს ექიმმა და მისმა ცოლმა. მეც გავყევი. საშინელი ცოლი ჰყავს. ბონუიტის ვიტრინაში ერთი საშინელი საღამური კაბა ვნახეთ, გახსოვს? შენ რომ ამბობდი, ამას წვრილი და კოხტა...
— მწვანე კაბა?
— ის კაბა ეცვა. იმხელა ბარძაყები აქვს! ჩამაცივდა — სიმორი იმ სუზანა გლასის ხომ არაფერიაო, შლაპების სახელოსნო რომ აქვს მედისონ ავენიუზე.
— რაო, მერე ექიმმა, რა გითხრა?
— ო, ისეთი არაფერი. ბარში ვისხედით, საშინელი ღრიანცელი იდგა.
— ჰო, მაგრამ... არ უთხარი, ბებიას სავარძელს რა უქნა?
— არა, დედა. ასეთი წვრილმანები არ მითქვამს, — უპასუხა შვილმა, — კიდევ შევხვდები, ალბათ, სალაპარაკოდ. მთელი დღე ბარში ზის.
— რაო, მაინც როგორ მგონიაო, ხომ არაფერი მოუვლისო?.. რამე ახირებული ხუშტური?.. ხომ არაფერს გავნებსო?
— არა, არა, — უთხრა შვილმა, — მაგას როგორ გეტყვის, უფრო დაწვრილებითი ფაქტები თუ არ ექნა. ჯერ ერთი, მთელი ბავშვობის თავგადასავალი უნდა იცოდეს, და რა ვიცი. ხომ გითხარი, ისეთი ღრიანცელი იდგა, რომ ერთმანეთის ხმა ძლივს გვესმოდა.
— შენი ლურჯი პალტო რა დღეშია?
— რა უჭირს. მხრებთან ცოტა ბამბა გამოვაცალე, სარჩულის ქვეშ.
— საერთოდ, როგორ აცვიათ წელს?
— საშინლად, სად მოვხვდიო, იტყვი, საითკენაც უნდა გაიხედო, სულ ზიზილ-პიპილები აცვიათ.
— ოთახი როგორი შეგხვდათ?
— კარგია, არა უშავს. ომამდე რომ ნომერი გვქონდა, იმას ვეღარ ჩამოვუსწარით, — უპასუხა ქალმა, — საშინელი ხალხია წელს. ერთი შეგახედა, სადილობის დროს რა ხალხი გვიზის გვერდით, მეზობელ მაგიდასთან. საბარგო მანქანით ჩამოსულებს ჰგვანან.
— ყველგან ასეა ახლა. ის კაბა როგორ მოგერგო?
— ძალიან გრძელი გამოდგა. ხომ გეუბნებოდი, გრძელი იქნება-მეთქი!
— მიურიელ, ტყუილი არ მითხრა — მართლა კარგად ხარ?
— ჰო, დედა, ჰო! — უპასუხა შვილმა, — ოთხმოცდაათჯერ ხომ არ უნდა გითხრა?!
— არც შინ წამოსვლა გინდა?
— არა, დედა.
— მამაშენი ამბობდა წუხელ, რაც უნდა დამიჯდეს, გადავიხდი, ოღონდ კი იქაურობას მოშორდეს და სადმე სხვაგან წავიდეს მარტო, კარგად ჩაუფიქრდეს თავის მდგომარეობასო. აირჩევდი რამე გემს და მშვენივრად იმგზავრებდი. მეც და მამაშენიც ამას...
— არ მინდა, მადლობელი ვარ, — შეაწყვეტინა შვილმა და ფეხი ჩამოიღო, — ამოდენა ლაპარაკი, დედა, რა დაგვიჯდება ალბათ...
— რომ გამახსენდება, რამდენ ხანს უცდიდი მაგ ბიჭს, მანამ ომი არ გათავდა... საერთოდ, რამ დაგაგიჟათ ეს ახალგაზრდა ცოლები, რომ...
— დედა, გავათავოთ რა... საცაა სიმორი შემოაღებს კარს.
— სად არის?
— პლაჟზე.
— პლაჟზე? მარტოკა? პლაჟზე როგორღა იქცევა?
— რა მოგივიდა, დედა, ისე ლაპარაკობ, თითქოს დასაბმელი გიჟი იყოს...
— არაფერიც, მიურიელ, ასეთი რა ვთქვი!
— რა ვიცი, ისეთი ხმით მელაპარაკები! წევს თავისთვის სილაზე და არის. საბანაო ხალათი არც კი გაუხდია.
— არ გაუხდია? რატომ მერე?
— არ ვიცი, ალბათ ერიდება, ძალიან გამხდარი რომ არის.
— გენაცვალე, მზეა სწორედ მაგისთვის მისწრება. უნდა როგორმე აიძულო.
— სიმორის ამბავი არ იცი?! — უთხრა შვილმა და ისევ გადაიდო ფეხი ფეხზე, — ყველა სულელს რატომ უნდა ვაყურებინო ჩემს ნატატუირებ ტანზეო, დაუჟინია.
— ტატუირება საიდან მოიგონა?! თუ ჯარში დაიჩხვლიტა ტანი?
— არა, დედა! არა, გენაცვალე! — უთხრა შვილმა და წამოდგა, — იცი რა, იქნებ ხვალაც დაგირეკო.
— მიურიელ, ყური დამიგდე.
— გისმენ, დედა, — უთხრა შვილმა და სხეულის სიმძიმე მარჯვენა ფეხზე გადაიტანა.
— იმავე წუთში დამირეკე, თუ რამე აურიოს — ან სიტყვით, ან საქმით... ხომ მიხვდი, რასაც გეუბნები? გესმის?
— დედა, მე სულაც არ მეშინია სიმორის.
— მიურიელ, პატიოსანი სიტყვა მომეცი.
— კარგი, დაგირეკავ. ნახვამდის, დედა. მამა მომიკითხე, — თქვა და ყურმილი დადო.

„სიმორ გლასი — შინ მოსვლაში“, — წაიღიღინა სიბილ კარპენტერმა, რომელიც სასტუმროში ცხოვრობდა დედასთან ერთად, — სიმორ გლასი არ გინახავს?
— გეყოფა, ფისუნია, რას დაიჟინე! დედას ნუ გააგიჟებ. წყნარად იჯექი.
სიბილი მაგრად გაბერილ ვეებერთელა ბურთზე იჯდა და თავს ძლივს იმაგრებდა, პირი ოკეანისკენ ჰქონდა, მისის კარპენტერი ზეთს უსვამდა მხრებსა და ფრთებივით თხელ ბეჭებზე. ყვითელი საბანაო კოსტიუმი ეცვა, მთლიანი კი არა — ორნაჭრიანი; თუმცა ერთი ნაჭერი, გულზე ასაფარებელი, არც ახლა სჭირდებოდა და არც მომავალი ცხრა-ათი წლის განმავლობაში დასჭირდებოდა.
— ჩვეულებრივი აბრეშუმის ხელსახოცი ყოფილა, მაგრამ მანამ ახლოს არ მიხვალ, ვერ შეატყობ, — თქვა ქალმა, რომელიც მისის კარპენტერის გვერდით იჯდა დასაკეც სკამზე, — ნეტავ როგორ გამონასკვა ასე კოხტად, მართლაც რომ დიდებულია.
— ეტყობა, — დაეთანხმა მისის კარპენტერი, — სიბილ, მოისვენე, ფისუნია.
— „სიმორ გლასი — შინ მოსვლაში“, — კვლავ წაიღიღინა სიბილმა. მისის კარპენტერმა ამოიხვნეშა.
— აჰა, — თქვა მან და ზეთის შუშას საცობი დაუცო, — ახლა გაიქეცი და ითამაშე, ფისუნია. დედიკო სასტუმროში წავა, ცოტა მარტინის დალევს მისის ჰაბელთან ერთად. ზეთისხილს შენ მოგიტანს.
როგორც კი თავისუფლად იგრძნო თავი, სიბილი ხელად გავარდა, პლაჟს მიაშურა, იქიდან კი მეთევზეების პავილიონისკენ შეუხვია. ერთგან შედგა მხოლოდ და სველი სილის დანგრეულ სასახლეში ჩაჰკრა ფეხი. მალე უკან ჩამოიტოვა სასტუმროს პლაჟი.
თითქმის მეოთხედი მილი გაიარა, ისევ პლაჟისკენ ჩაუხვია, რბილი სილის ნაპირს მიადგა და უცებ შედგა — თავზე წაადგა ახალგაზრდა კაცს, რომელიც გულაღმა გაწოლილიყო.
— წყალში არ ჩავიდეთ, სიმორ გლას? — ჰკითხა გოგონამ.
ჭაბუკი ერთბაშად შეცბა და მარჯვენა ხელი თავისი ხაოიანი ხალათის საყელოსკენ გააქანა. მერე გადაბრუნდა, მუცელზე გაწვა, ძეხვივით დაგრეხილი პირსახოცი, რომელიც სახეზე ეფარა, სილაზე დავარდა. ცერად ახედა სიბილს.
— შენ ხარ, სიბილ?
— არ უნდა იბანაო?
— შენ გელოდებოდი, — უპასუხა ჭაბუკმა, — ახალი რა იცი?
— რაო? — ჩაეკითხა სიბილი.
— ახალი რა იცი-მეთქი? პროგრამაში რა ცვლილებებია?
— ხვალ მამაჩემი უნდა წამოვიდეს ნეროპლანით, — უპასუხა სიბილმა და ფეხით სილა წამოყარა.
— სახეში ნუ შემაყრი, გოგონი, — უთხრა ჭაბუკმა და ხელი კოჭზე დაადო სიბილს, — დროც არის, თუ ჩამოვა მამაშენი. საათობით ველოდები, საათობით.
— ის ქალი სად არის? — ჰკითხა სიბილმა.
— ის ქალი? — თავისი თხელი თმიდან სილა გადმოიბერტყა ჭაბუკმა, — მაგას ჩვენ რას მივხვდებით, სიბილ. ათას ადგილზე შეიძლება იყოს — ან პარიკმახერთან იქნება თმის შესაღებად, ან თავის ოთახში ზის და ღარიბ ბავშვებს ტიკინებს უკერავს, — თავი წამოსწია, მოკუმული მუშტები ერთმანეთს დააწყო და ზედ ნიკაპით დაეყრდნო, — სხვა რამე მკითხე, სიბილ, — განაგრძო მან, — ეს რა კარგი რამე გაცვია! ლურჯი საბანაო კოსტიუმივით არაფერი მიყვარს ქვეყნად.
სიბილმა გაკვირვებით შეხედა, მერე თავის გამობზეკილ მუცელზე დაიხედა.
— ეს ხომ ყვითელია, — უთხრა მან, — ყვითელია ესა.
— მართლა? აბა, ახლოს მოდი.
სიბილმა წინ გადადგა ნაბიჯი.
— მართალი ყოფილხარ. რა სულელი ვარ!
— არ უნდა იბანაო? — ჰკითხა სიბილმა.
— ჯერ მოვიფიქრო. ასე ადვილად კი ვერ გადავწყვეტ, ფიქრი უნდა, სიბილ.
სიბილმა ფეხი წამოჰკრა რეზინის ლეიბს, რომელსაც ჭაბუკი თავის დასადებად ხმარობდა ხოლმე ზოგჯერ.
— გაბერვა უნდა, — თქვა მან.
— შენ მართალი ხარ. გაბერვა უნდა და მაგრადაც, მე რომ მგონია, იმაზე უფრო მაგრად, — მუშტები გამოიღო და ნიკაპი სილაზე დადო, — რა ლამაზი გოგო ხარ, სიბილ, მთელი სიამოვნებაა შენი შეხედვა. მითხარი შენი ამბავი, — გადასწვდა და გოგონას ორივე კოჭი ხელში მოიქცია, — მე თხის რქა ვარ, — განაგრძო მან, — შენ რაღა ხარ?
— შერონ ლიპშუცმა თქვა შენზე, როიალის სკამზე იჯდა და მეც გვერდით მომისვაო.
— მართლა ასე თქვა შერონ ლიპშუცმა?
სიბილმა დიდის ამბით დაუქნია თავი.
ჭაბუკმა გოგონას ხელი აუშვა, მკლავები მკერდქვეშ მოიქცია და ლოყა მარჯვენა ხელის იდაყვს დააყრდნო.
— რას იზამ, — თქვა მან, — შენც ხომ იცი, როგორ ხდება ხოლმე, სიბილ. ჩემთვის ვიჯექი და ვუკრავდი. შენ არსად ჩანდი. მოვიდა შერონ ლიპშუცი და გვერდზე მომიჯდა. რა უნდა მექნა? ხომ არ გადმოვაგდებდი?
— რატომაც არა!
— აჰ, როგორ შეიძლება. მაგას როგორ ვიზამდი, — მიუგო ჭაბუკმა, — სამაგიეროდ, იცი, რა ვქენი?
— რა ქენი?
— ვითომ ვერ ვიცანი, თავი ისე ვაჩვენე, თითქოს შენ მეჯექი გვერდით.
სიბილი მაშინვე ჩაცუცქდა და სილის ჩიჩქნა დაიწყო.
— წამოდი, ვიბანაოთ, — უთხრა მან.
— წავიდეთ, — მიუგო ახალგაზრდა კაცმა, — სამაგისოდ მგონი გამოვდგე.
— კიდევ თუ დაგიჯდეს, გადმოაგდე, — უთხრა სიბილმა.
— ვინა?
— შერონ ლიპშუცი.
— აჰ, შერონ ლიპშუცი! — გაიმეორა ახალგაზრდა კაცმა, — სულ შერონ ლიპშუცი გახსოვს! ერთმანეთშია არეული სურვილი და მახსოვრობა! — ერთბაშად წამოხტა ფეხზე, — იცი, რა ვქნათ, სიბილ, ბანანათევზის დაჭერა ვცადოთ.
— რისა?
— ბანანათევზის, — გაუმეორა და ხალათის ქამარი შეიხსნა. გაიხადა ხალათი. ვიწრო, თეთრი მხრები ჰქონდა, ლურჯი ტრუსები ეცვა. ხალათი სამად მოკეცა, მერე პირსახოცი გაშალა, რომელიც ადრე თვალებზე ეფარა, ძირს გააფინა და დაკეცილი ხალათი ზემოდან დაადო. ლეიბს დასწვდა და მარჯვენა იღლიაში ამოიდო, მარცხენა ხელი სიბილს ჩასჭიდა. ოკეანისკენ დაიძრნენ.
— ბანანათევზი ალბათ ბევრი გინახავს, — უთხრა ჭაბუკმა.
სიბილმა თავი გააქნია.
— არა? სად ცხოვრობ ამისთანა ადგილას?
— არ ვიცი.
— გეცოდინება. როგორ შეიძლება. შერონ ლიპშუცი სამწლი-ნახევარისაა და იცის, სადა ცხოვრობს.
სიბილი შედგა და ხელი გამოგლიჯა. იქვე ლოკოკინას ნიჟარას დასწვდა, — ამისთანა ნიჟარები ბევრი ეყარა სილაში, — მოჩვენებითი ინტერესით დაუწყო თვალიერება და გადააგდო.
— შრიალა ტყე, კონეტიკატი, — წამოიძახა მან და მუცელგამობზეკილმა გზა განაგრძო.
— შრიალა ტყე, კონეტიკატი, — გაიმეორა ჭაბუკმა, — ეს შემთხვევით კონეტიკატის შრიალა ტყის მახლობლად ხომ არ არის?
სიბილმა ახედა.
— მე მანდა ვცხოვრობ — შრიალა ტყე, კონეტიკატი, — სხაპასხუპით წამოიძახა და გაიქცა, მარცხენა ხელით თავისივე მარცხენა ფეხს დასწვდა და რამდენიმე ნაბიჯი ასკინკილათი გაირბინა.
— შენ ვერც კი წარმოიდგენ, რა კარგად გამაგებინე ყველაფერი, — უთხრა ჭაბუკმა.
სიბილმა ფეხი დაუშვა.
— „პაწაწინა შავი სამბო“ თუ წაგიკითხავს, — ჰკითხა მან.
— რა უცნაურია — სწორედ წუხელ დავამთავრე, — მიუგო კაცმა, დაიხარა და ისევ ჩასჭიდა სიბილს ხელი, — მოგწონს?
— ვეფხვები ხეს ურბენდნენ ირგვლივ?
— არც გაჩერდებიან-მეთქი, მომეჩვენა. ჩემს დღეში არ მინახავს ამდენი ვეფხვი.
— არაფერიც, ექვსი ვეფხვი იყო, — უთხრა სიბილმა.
— მეტი არა? ცოტაა მერე?
— ცვილი გიყვარს?
— რა თუ მიყვარს?
— ცვილი.
— ძალიან. შენ?
სიბილმა თავი დაუქნია.
— ზეთისხილი თუ გიყვარს?
— ზეთისხილი? რა თქმა უნდა. ზეთისხილი და ცვილი. ფეხსაც არ ვიცვლი ხოლმე უცვილოდ და უზეთისხილოდ.
— შერონ ლიპშუცი? გიყვარს? — ჰკითხა სიბილმა.
— კი, მიყვარს, — უპასუხა ჭაბუკმა, — იმიტომ მიყვარს, რომ ძაღლებს არ აწვალებს სასტუმროს ვესტიბიულში. კანადელ ქალს რომ პაწაწინა ბულდოგი ჰყავს, ერთხელაც არ უხლია იმისთვის ხელი. შენ რა გგონია — ზოგი გოგო მიდის და ჯოხსა ჰკრავს ხოლმე. შერონი — არა. არავის არ აჯავრებს, ყველას ეფერება. მეც იმიტომ მიყვარს.
სიბილს ხმა არ გაუღია.
— მე კიდე სანთლის ღეჭვა მიყვარს, — თქვა მან ბოლოს.
— სანთლის ღეჭვა ვის არ უყვარს, — მიუგო ჭაბუკმა და ფეხი წყალში ჩაყო, — უ-უ! ცივია, — ლეიბი წყალზე დააგდო, — ჯერ არა, სიბილ, ცოტაზე ფეხით შევიდეთ წყალში.
ცოტა ფეხით გაიარეს, მანამ სიბილს წელამდე მისწვდებოდა წყალი, მერე კი ჭაბუკმა აიყვანა და პირჩაღმა დააწვინა ლეიბზე.
— საბანაო ქუდს არ იხურავ ხოლმე? თავზე არაფერს არ იკრავ? — ჰკითხა ჭაბუკმა.
— ხელი არ გამიშვა, — უბრძანა სიბილმა, — ასე გეჭიროს.
— დამშვიდდით, მის კარპენტერ. მე ვიცი ჩემი საქმე, — უთხრა ჭაბუკმა, — შენ წყალში იყურე, იქნებ ბანანათევზი შენიშნო, დღეს სწორედ ბანანათევზის ამინდია.
— სულაც არ ჩანან, — თქვა სიბილმა.
— ვიცი. უცნაური თევზია. ძალიან უცნაური, — კვლავ ხელით მიაცურებდა ლეიბს, წყალი ჯერ მკერდზეც არ სწვდებოდა, — ძალიან უბედური ცხოვრება აქვთ. იცი, რას აკეთებენ, სიბილ?
გოგონამ თავი გააქნია.
— ადგებიან და ბანანებით გამოტენილ დარანებში შეძვრებიან. როცა შიგ მიცურავენ, ნამდვილ თევზებსა ჰგვანან. მაგრამ შევლენ თუ არა დარანებში, ხელად ღორებს დაემსგავსებიან. ერთი თევზი ვიცი, შეძვრა ბანანის დარანში და სამოცდათვრამეტი ბანანი შესანსლა, — ჭაბუკმა ლეიბს ხელი ჰკრა და თავის მგზავრიანად კიდევ უფრო შორს შეაცურა ზღვაში, — ისე გაიყეყებიან, რომ გარეთ ვეღარ გამოდიან. კარში ვეღარ გამოეტევიან.
— ასე შორს ნუღარ მივდივართ, — უთხრა გოგონამ, — მერე რა მოსდით?
— ვის რა მოსდის?
— ბანანათევზებს.
— აჰ, ბანანით გაყეყილები რომ ვერ გამოეტევიან, მერე რა მოსდით?
— ჰო.
— ეჰ, თქმაც კი მიმძიმს, სიბილ, კვდებიან.
— რატომ?
— ბანანის ხურვება ჰკლავთ. საშინელი ავადმყოფობაა.
— ტალღა მოდის, — შეჰკივლა შეშინებულმა სიბილმა.
— ჩვენი დარდიც ეგ იყოს! — უთხრა ჭაბუკმა, — ტალღა ვინ მიგდია! ჩვენისთანა ყოჩაღ ხალხს რას დაგვაკლებს, — კოჭებში ჩაავლო სიბილს ხელი, დაბლა დასწია და წინ გააქანა. ლეიბმა ზემოდან გადაუარა ტალღას. წყალი ოქროსფერ თმაზე შეეშხეფა სიბილს, მაგრამ მისი კივილი ახლა უკვე სიამოვნების გამომხატველი იყო. როცა ისევ გასწორდა ლეიბი წყალზე, გოგონამ თვალებზე მიწებებული სველი კულული გადაიწია და განაცხადა:
— დავინახე.
— რა დაინახე, გენაცვალე?
— ბანანათევზი.
— ოჰ, კარგი ერთი! — თქვა ჭაბუკმა, — პირში ბანანი ვერ დაუნახე?
— როგორ არა, — მიუგო სიბილმა, — ექვსი ერთად.
გოგონას წყალში ჰქონდა ფეხები ჩაკიდებული, ჭაბუკმა უცებ აიღო სველი ფეხი და მუხლთან აკოცა.
— ჰეი! — შეჰყვირა ფეხის პატრონმა და გადაბრუნდა.
— შენ თვითონ ჰეი! უნდა გავბრუნდეთ. გვეყოფა.
— არა!
— მაპატიე, — უთხრა ჭაბუკმა და ლეიბი ნაპირისაკენ გაათრია. ნაპირთან გოგონა გადმოხტა. ჭაბუკმა ლეიბი იღლიაში ამოიდო.
— ნახვამდის! — შესძახა სიბილმა და სასტუმროსკენ გაიქცა, სინანული არც უგრძვნია.

ჭაბუკმა ხალათი ჩაიცვა, საყელო მჭიდროდ შეიკრა და პირსახოცი ჯიბეში ჩაიტენა. მერე სველი, სრიალა ლეიბი იღლიაში ამოიჩარა და ცხელ ქვიშას დაუყვა, მძიმე ნაბიჯით წავიდა სასტუმროსკენ.
სარდაფის სართულზე — ზღვიდან ახალმოსულები აქედან ადიოდნენ ხოლმე ნომრებში — ჭაბუკთან ერთად ლიფტში ერთი ქალი შევიდა, რომელსაც ცხვირზე თუთიის მალამო წაეთხიპნა.
— ფეხებზე რას დამაშტერდით? — მიმართა ქალს ჭაბუკმა, როცა ლიფტი დაიძრა.
— ბოდიში, ვერ გავიგონე?
— ფეხებზე რას დამაშტერდით-მეთქი?
— უკაცრავად, მაგრამ მე იატაკს ვუყურებდი, — უპასუხა ქალმა და კარისკენ შებრუნდა.
— თუ ასე გულით გინდათ ჩემი ფეხის დანახვა, თქვით კიდეც, — უთხრა ჭაბუკმა, — რაღა ჩუმ-ჩუმად მითვალთვალებთ?!
— გამიჩერეთ, აქ ჩამოვალ! — სწრაფად მიუბრუნდა ქალი მელიფტე გოგოს.
ლიფტის კარი გაიღო და ქალი უკანმოუხედავად გამოვარდა.
— ორი ჩვეულებრივი ფეხი მაქვს, ვერ გამიგია, რა არის საყურებელი, ვის რა ოხრობა უნდა, — თქვა ჭაბუკმა, — მეხუთე! — ხალათის ჯიბიდან თავისი ოთახის გასაღები ამოიღო.
მეხუთე სართულზე გამოვიდა, დერეფანს დაუყვა და 507-ე ნომერში შევიდა. ოთახში ახალი ტყავის ჩემოდნისა და ფრჩხილებზე ლაქის მოსაშორებელი სითხის სუნი იდგა.
დიდ საწოლზე ქალს ეძინა. ჭაბუკმა გადახედა, მერე თავის ჩემოდანთან მივიდა, გააღო, პერანგები და საცვლები ამოქექა და 7-65-კალიბრიანი რევოლვერი ამოიღო. მჭიდე გამოაძრო, შეამოწმა და უკანვე ჩადო. თითი გამოსდო, თავის საწოლთან მივიდა, ჩამოჯდა, მეორე საწოლზე მძინარე ქალს გადახედა, რევოლვერის ტუჩი მარჯვენა საფეთქელთან მიიდო და ფეხი გამოუშალა.

თომას ვულფის შესახებ

ელ­ი­ზა­ბეტ ჰარ­დუ­ი­კი
­­­­­­­­­­ვულფის შემოქმედებითი ნიაღვრები



­­­­­­­­­­ინგლისურიდან თარგმნა ნინა კაკაშვილ­მა


ზოგ­ჯერ თო­მას ვულ­ფის სა­ხე­ლი სა­გა­მომ­ცემ­ლო ის­ტო­რი­ას­თან უფ­რო მძაფრ ას­ო­ცი­ა­ცი­ას იწ­ვევს, ვიდ­რე ამ­ე­რი­კუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რის მა­ტი­ა­ნეს­თან. ეს ფაქ­ტი უმ­თავ­რე­სად - ვულ­ფი­სა და მაქ­სუ­ელ პერ­კინ­სის ურ­თი­ერ­თო­ბას ეფ­უძ­ნე­ბა. პერ­კინ­სი თავ­მ­დაბ­ლუ­რად ას­რუ­ლებ­და თა­ვის პრო­ფე­სი­ულ მო­ვა­ლე­ო­ბა­სა თუ პრი­ვი­ლე­გი­ას - გა­ე­კონ­ტ­რო­ლე­ბი­ნა და ფან­ქ­რით გა­და­ე­შა­ლა რამ­დე­ნი­მე თუ - ათ­ა­სო­ბით სტრი­ქო­ნი. თო­მას ვულ­ფი კი დი­დი ენ­ერ­გი­ი­თა და არც თუ მომ­ჭირ­ნედ იყ­ე­ნებ­და თა­ვის მწერ­ლურ ნიჭს და სტრი­ქო­ნებს ფურ­ც­ლე­ბად ახ­ვა­ვებ­და. ხში­რად, პერ­კინ­სის მი­ერ შე­მოკ­ლე­ბუ­ლი ად­გი­ლე­ბის გა­და­საბ­მე­ლად ვულ­ფი კვლა­ვაც "სა­ჭი­რო­ზე გრძელ" აბ­ზა­ცებს თხზავ­და.

თო­მას ვულ­ფი, ოც­დათ­ვ­რა­მე­ტი წლის ას­აკ­ში, და­სავ­ლეთ­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბი­სას ფილ­ტ­ვე­ბის ან­თე­ბით და­ა­ვად­და და ბალ­ტი­მორ­ში, ჯონ ჰოპ­კინ­სის სა­ა­ვად­მ­ყო­ფო­ში გარ­და­იც­ვა­ლა. გი­გან­ტუ­რო­ბა ვულ­ფის ყო­ველ­მ­ხ­რივ და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი ნი­შა­ნი იყო: ის იყო ექვ­ს­ნა­ხე­ვა­რი ფუ­ტის სი­მაღ­ლის, ტლან­ქი, მაგ­რამ შთამ­ბეჭ­და­ვი, შე­სა­ნიშ­ნა­ვი გა­რეგ­ნო­ბის და ამ­ას­თან - სა­ში­ნე­ლი ლო­თი, ჩხუ­ბის­თა­ვი, უზ­არ­მა­ზა­რი რო­მა­ნე­ბის თხზვა­ში ღა­მე­ე­ბის მთე­ნე­ბე­ლი. იგი და­უს­რუ­ლე­ბელ ძი­ე­ბა­ში იყო რო­გორც მწე­რა­ლი და რო­გორც ად­ა­მი­ა­ნი. სახ­ლიც ამ­ი­ტომ მი­ა­ტო­ვა და გა­ნუწყ­ვეტ­ლივ მოგ­ზა­უ­რობ­და. ვულ­ფის ნა­წე­რებ­ში უჩ­ვე­უ­ლო სიხ­ში­რით მე­ორ­დე­ბა სიტყ­ვე­ბი: "და­კარ­გუ­ლო, ო, და­კარ­გუ­ლო" და კი­დევ - "შიმ­ში­ლი"; შიმ­ში­ლი - გა­მოც­დი­ლე­ბის, გა­დარ­ჩე­ნის, დი­დე­ბი­სათ­ვის. მი­სი ამ­ბა­ვი - ყო­ვე­ლი ნა­ბი­ჯი, ოჯ­ა­ხი, ნა­თე­სა­ვე­ბი, მა­ტა­რებ­ლის ლი­ან­და­გე­ბი, გზად შე­მოყ­რი­ლი სა­ხე­ე­ბი, პე­ი­ზა­ჟე­ბი, ხმე­ბი, ხსოვ­ნა­ში მო­ელ­ვა­რე სუ­რა­თე­ბი - ვულ­ფის წიგ­ნებ­ში ნა­კა­დი­ვით მო­ე­დი­ნე­ბა. ამ­ას­თან - ვულ­ფი ნამ­დ­ვი­ლი სამ­ხ­რე­თე­ლია - მი­სი და­ხა­სი­ა­თე­ბი­სას ეს დე­ტა­ლიც ყო­ველ­თ­ვის სა­გუ­ლის­ხ­მოა.

თო­მას ვულ­ფი ეშ­ვილ­ში, ჩრდი­ლო­ეთ კა­რო­ლი­ნის ერთ პა­ტა­რა, სა­სი­ა­მოვ­ნო ქა­ლაქ­ში და­ი­ბა­და. მთის ჰა­ე­რი აქ ტუ­რის­ტებს მრავ­ლად იზ­ი­დავ­და და ქა­ლა­ქი სავ­სე იყო დი­დი და პა­ტა­რა სას­ტუმ­რო­ე­ბით. მთელ ამ კო­მერ­ცი­ულ ქსელს თო­მას ვულ­ფის დე­დამ ერ­თი ღა­რი­ბუ­ლი, პა­ტა­რა სას­ტუმ­რო "კენ­ტუ­კი ჰო­უ­მი" მი­ა­მა­ტა, რო­მელ­საც "სახლს მო­ხე­დე, ან­გე­ლოს­ში" ვულ­ფ­მა "დიქ­სი­ლენ­დი" უწ­ო­და. რად­გა­ნაც მთის ჰა­ე­რი ჭლე­ქი­ა­ნებს არ­გებ­დათ, ეშ­ვილს ფილ­ტ­ვე­ბით ავ­ად­მ­ყო­ფე­ბიც ეტ­ა­ნე­ბოდ­ნენ.

თო­მას ვულ­ფი ოჯ­ახ­ში უმც­რო­სი ბავ­შ­ვი იყო. შვი­დი და-ძმა ჰყავ­და. ერთ-ერ­თი, ძა­მი­კო გრო­ვე­რი ათი წლის ას­აკ­ში გარ­და­იც­ვა­ლა. მა­მა, უ.ო.ვულ­ფი წარ­მო­შო­ბით პენ­სილ­ვა­ნი­ი­დან, ღა­რი­ბი ფერ­მე­რის ოჯ­ა­ხი­დან იყო. ად­რე და­ობ­ლ­და და შე­გირ­დად ქვის­მ­თ­ლელს და­უდ­გა. ხე­ლი უბ­რა­ლო საფ­ლა­ვის ქვე­ბის თლა­სა და ზედ დე­კო­რა­ტი­უ­ლი ბატ­კ­ნე­ბის და ან­გე­ლო­ზე­ბის ამ­ოჭ­რა­ში გა­ი­წა­ფა. ეშ­ვილ­ში საცხოვ­რებ­ლად ვულ­ფი ჭლე­ქით და­ა­ვა­დე­ბუ­ლი ცო­ლის გა­მო გა­და­ვი­და და სახ­ლი აიშ­ე­ნა. ქა­ლის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ მან ცო­ლად თო­მას ვულ­ფის დე­და შე­ირ­თო. მა­მა თა­ვი­სი ხე­ლო­ბით მუ­შა­ობ­და, მაგ­რამ ლო­თობ­და და ოჯ­ახ­ში სკან­და­ლებს მარ­თავ­და. ხში­რად, ქუ­ჩი­დან უგ­ო­ნოდ მო­სულს ცო­ლი კარს არ უღ­ებ­და; და ასე - ორმ­ხ­რივ სი­ძულ­ვილ­ში გრძელ­დე­ბო­და მა­თი ქორ­წი­ნე­ბა.

შვი­ლის წიგ­ნებ­ში მა­მის სა­ხე დრა­მა­ტუ­ლია, ტკი­ვი­ლი­თა და მარ­ტო­ო­ბით გა­ტან­ჯუ­ლი. მი­სი სიკ­ვ­დი­ლის სუ­რა­თი მწუ­ხა­რეა, მაგ­რამ ფურ­ც­ლებ­ზე - მი­სი სი­ცოცხ­ლეც იგ­ი­ვე წუ­ხი­ლი­თა და იმ­ედ­გაც­რუ­ე­ბი­თაა და­მუხ­ტუ­ლი. ის სა­ში­ნე­ლი მა­მაა, თვი­თო­ნაც - ბე­დის­წე­რის­გან და­ში­ნე­ბუ­ლი. მის სა­სიკ­ვ­დი­ლო სა­რე­ცელ­თან:

"მრის­ხა­ნე­ბით სავ­სე ცხოვ­რე­ბი­დან, ძა­ლი­სა და მღელ­ვა­რე­ბის­გან კვა­ლიც არ დარ­ჩა - მი­სი ხე­ლე­ბის გარ­და. ხე­ლე­ბი კი - კვლა­ვაც -- ქვის­მ­თ­ლე­ლის გი­გან­ტუ­რი ხე­ლე­ბი იყო - ძვე­ლე­ბუ­რად ძლი­ე­რი, და­ძარ­ღ­ვუ­ლი და ბალ­ნი­ა­ნი და ახ­ლა შე­მაძ­რ­წუ­ნე­ბელ კონ­ტ­რასტს ქმნი­და - საფ­რ­თხო­ბე­ლას მომ­ჩ­ვა­რულ სხე­ულ­ზე დაკ­რე­ფი­ლი".

რო­დე­საც მა­მის წარ­მო­მავ­ლო­ბა გა­ურ­კ­ვე­ვე­ლია და უმ­ჯო­ბე­სი­ცაა - ჩრდილ­ში დარ­ჩეს, სამ­ხ­რეთ­ში (და ალ­ბათ, ყველ­გან) მთე­ლი მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბი­თი ტვირ­თი დე­და­ზე გა­და­დის-ხოლ­მე. ელ­ი­ზა გან­ტის ნამ­დ­ვი­ლი გვა­რი უეს­ტო­ლი იყო. რო­მა­ნებ­ში ეს გვა­რი პენ­ტოლ­დად არ­ის მო­ცე­მუ­ლი. მა­მა­მი­სი მა­ი­ო­რი პენ­ტოლ­დი იყო. "პენ­ტოლ­დე­ბის ოჯ­ა­ხი ნე­ბის­მი­ე­რი მკვიდ­რი ოჯ­ა­ხი­ვით ძვე­ლი, მაგ­რამ ყო­ველ­თ­ვის ღა­რი­ბი იყო და არ­ის­ტოკ­რა­ტი­უ­ლო­ბა­ზე პრე­ტენ­ზი­ას არ აც­ხა­დებ­და".

ელ­ი­ზა გან­ტი - ნა­წარ­მო­ე­ბებ­შიც და ცხოვ­რე­ბა­შიც - გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ფე­ნო­მე­ნია. ის სა­მო­ქა­ლა­ქო ომ­ის წინ და­ი­ბა­და და თან დაჰ­ყ­ვა საქ­მი­ა­ნი ქა­ლის ყვე­ლა თვი­სე­ბა, რო­გორც ვთქვათ, ზო­გი­ერთ გო­გოს სი­ლა­მა­ზე დაჰ­ყ­ვე­ბა ხოლ­მე. სა­კუთ­რე­ბა, უძ­რა­ვი ქო­ნე­ბა - მი­სი მო­წო­დე­ბა იყო. ქმრის საქ­მი­ა­ნო­ბას სკეპ­ტი­კუ­რად უყ­უ­რებ­და: სიკ­ვ­დილ­ში ფუ­ლი არ არ­ის, ხალ­ხი ძა­ლი­ან ნე­ლა იხ­ო­ცე­ბაო. 1904 წელს ელ­ი­ზა ბავ­შ­ვებ­თან ერ­თად სენტ ლუ­ის­ში გა­ემ­გ­ზავ­რა და იქ სცა­და ბიზ­ნე­სის წა­მოწყე­ბა, მაგ­რამ უშ­ე­დე­გოდ და ის­ევ ეშ­ვილ­ში დაბ­რუნ­და (ნა­წარ­მო­ე­ბებ­ში ქა­ლაქს - ალ­ტა­მონ­დი ჰქვია) და "დიქ­სი­ლენ­დი" იყ­ი­და, რომ­ლის შე­ხუ­თუ­ლი ჰა­ე­რიც ბავ­შ­ვებს მცე­ნა­რე­ე­ბი­ვით აჭკ­ნობ­და; მაგ­რამ არა თვი­თონ ლუ­ი­ზას - სას­ტუმ­როს მე­პატ­რო­ნე­სა და მე­ნე­ჯერს:

"დიქ­სი­ლენ­დი" დი­დი, უბ­რა­ლო კონ­ს­ტ­რუქ­ცი­ის სახ­ლი იყო - თვრა­მე­ტი-ოცი მა­ღალ­ჭე­რი­ა­ნი ოთ­ა­ხით. და­უ­გეგ­მა­ვი შე­ნო­ბის შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბას ტო­ვებ­და და ჭუჭყი­ან ყვით­ლად იყო შე­ღე­ბი­ლი... ზამ­თ­რო­ბით ქა­რი ზუ­ზუ­ნებ­და მის ღრი­ჭო­ებ­ში... ოთ­ა­ხე­ბი პა­ტა­რა ბუხ­რე­ბით თბე­ბო­და და რო­დე­საც შე­შას შე­უ­კე­თებ­დ­ნენ, ქვე­მო სარ­თუ­ლე­ბი ჭვარ­ტ­ლით, ხო­ლო ზე­მო სარ­თუ­ლე­ბი - კვამ­ლით ივ­სე­ბო­და".

ამ აჩ­ონ­ჩხილ "სის­ხ­ლი­ან თავ­ლას", რო­გორც მას მა­მა უწ­ო­დებ­და - ელ­ი­ზა თავ­და­უ­ზო­გა­ვი შრო­მი­თა და მომ­ჭირ­ნე­ო­ბით მარ­თავ­და. ძუნ­წი ბუ­ნე­ბა ჰქონ­და და დამ­ხ­მა­რედ ფე­რად­კა­ნი­ა­ნე­ბი არ აჰ­ყავ­და. უკ­ე­თეს ოთ­ა­ხებს კარ­ზე მი­მაგ­რე­ბუ­ლი ჰქონ­დათ აბ­რა: "არა სნე­ულ­თათ­ვის", მაგ­რამ "დიქ­სი­ლენ­დის" კა­რი ყვე­ლას­თ­ვის ღია იყო. კლი­ენ­ტის შე­სა­ხებ, რო­მე­ლიც სა­შინ­ლად ახ­ვე­ლებ­და, დი­ა­სახ­ლი­სი ამ­ბობ­და - უბ­რა­ლოდ, ბრონ­ქე­ბი აწ­უ­ხებ­სო; სა­ეჭ­ვო ყო­ფაქ­ცე­ვის გო­გო­ებს ის გარ­თო­ბის­მოყ­ვა­რე სა­სი­ა­მოვ­ნო ახ­ალ­გაზ­რ­და ქა­ლებს უწ­ო­დებ­და. კლი­ენ­ტე­ბის წას­ვ­ლამ­დე ბავ­შ­ვე­ბი სამ­ზა­რე­უ­ლო­ში სა­დი­ლის ნარ­ჩე­ნებს ჭამ­დ­ნენ და სხვე­ნის ოთ­ა­ხებ­ში ეძ­ი­ნათ. ავ­ად­მ­ყო­ფი მა­მა ძველ სახ­ლ­ში ცხოვ­რობ­და და თა­ვის ქა­ლიშ­ვი­ლებს, რომ­ლე­ბიც უვ­ლიდ­ნენ, ბუზ­ღუ­ნით მოძღ­ვ­რავ­და. იმ დროს პა­ტა­რა ქა­ლა­ქებ­ში ეკ­ლე­სი­ას უმ­ნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნე­სი ად­გი­ლი ეკ­ა­ვა. ვულ­ფე­ბი პრეს­ბუ­ტე­რი­ა­ნე­ლე­ბი იყვ­ნენ - ად­გი­ლობ­რივ მორ­წ­მუ­ნე­თა სა­შუ­ა­ლო ჯგუფს ეკ­უთ­ვ­ნოდ­ნენ. ის­ი­ნი ქედს უხ­რიდ­ნენ უფ­რო მდი­დარ ეპ­ის­კო­პა­ლი­ნებს, მოწყა­ლე­ბის თვა­ლით უყ­უ­რებ­დ­ნენ მე­თო­დის­ტებს, ხო­ლო ბაპ­ტის­ტებს ცხვირს უბ­ზეკ­დ­ნენ; თუმ­ცა - ვულ­ფე­ბის ოჯ­ა­ხი ეკ­ლე­სი­ა­ში არც თუ მა­ინ­ც­და­მა­ინც ხში­რად და­დი­ო­და. "სახლს მო­ხე­დე, ან­გე­ლო­სო"-ში გან­ტე­ბი ეშ­ვი­ლის შუ­ა­გულ­ში ტყის პა­ტა­რა ნაკ­ვეთს ფლობ­დ­ნენ და ჯგუ­ფუ­რად ცხოვ­რობ­დ­ნენ.

თო­მას ვულ­ფ­მა, რო­მელ­მაც იუჯ­ინ გან­ტი და­ირ­ქ­ვა, უღ­რა­ნი ტყი­დან გა­მო­აღ­წია და გა­სა­ო­ცარ წარ­მა­ტე­ბებს მი­აღ­წია: იმ­დენს კითხუ­ლობ­და და სწავ­ლობ­და, რომ ამ პა­ტა­რა ქა­ლაქ­ში, იოლ­ად მი­იპყ­რო სა­ჯა­რო სკო­ლი ინგ­ლი­სუ­რის მას­წავ­ლებ­ლის ყუ­რად­ღე­ბა (ინგ­ლი­სუ­რის მას­წავ­ლე­ბე­ლი: ამ­ე­რი­კუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რის ის­ტო­რი­ა­ში ის არ­ა­ერ­თხელ გა­მოჩ­ნ­დე­ბა, რო­გორც მი­თი­უ­რი ქმნი­ლე­ბა, საბ­რა­ლო ობ­ლე­ბის­თ­ვის გზის გამ­კ­ვა­ლა­ვი). ქა­ლაქ­ში კერ­ძო სკო­ლა გა­იხ­ს­ნა და ვულ­ფიც იქ ჩა­რიცხეს. გა­და­სა­ხა­დის ხსე­ნე­ბამ ოჯ­ახ­ში ნამ­დ­ვი­ლი ჭე­ქა-ქუ­ხი­ლი ატ­ე­ხა, მაგ­რამ ბო­ლოს ყვე­ლა­ფე­რი თო­მა­სის სა­სარ­გებ­ლოდ გა­დაწყ­და. ახ­ა­ლი სკო­ლა, სა­დაც ლა­თი­ნურს, შექ­ს­პირს, კლა­სი­კურ ლი­ტე­რა­ტუ­რას სწავ­ლობ­და, ვულ­ფ­მა წარ­ჩი­ნე­ბით და­ამ­თავ­რა. აქ­ე­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი, ის მხო­ლოდ წინ და ზე­მოთ მი­ი­წევს. ოჯ­ახ­ში მის კო­ლეჯ­ში გაგ­ზავ­ნა­ზე და­თან­ხ­მ­დ­ნენ. აქ­ე­დან ვულ­ფი პრინ­ს­ტონ­ში ან ვირ­ჯი­ნი­ის უნ­ი­ვერ­სი­ტეტ­ში მოხ­ვედ­რა­ზე ოც­ნე­ბობ­და, მაგ­რამ დე­დის სურ­ვი­ლის მი­ხედ­ვით, სწავ­ლას ჩრდი­ლო­ეთ კა­რო­ლი­ნის უნ­ი­ვერ­სი­ტეტ­ში აგრ­ძე­ლებს. და აი, "სახლს მო­ხე­დე, ან­გე­ლო­სო"-ს ფი­ნალ­ში ვულ­ფი ჰარ­ვარ­დ­ში წა­სას­ვ­ლე­ლად ემ­ზა­დე­ბა. ამ­ის შე­სა­ხებ უკ­ვე შემ­დეგ რო­მან­ში - "დრო­ი­სა და მდი­ნა­რის შე­სა­ხებ" გვი­ამ­ბობს.

რო­ცა "სახლს მო­ხე­დე, ან­გე­ლო­სო" გა­მოქ­ვეყ­ნ­და, ვულ­ფი ოც­დაცხ­რა წლის იყო. ჰარ­ვარ­დ­ში იმ რწმე­ნით წა­ვი­და, რომ დრა­მა­ტურ­გი გახ­დე­ბო­და, მაგ­რამ მის პი­ე­სებს მო­წო­ნე­ბით არ შეხ­ვედ­რი­ან. თვი­თონ "სახლს მო­ხე­დე, ან­გე­ლო­სოს" და­ბეჭ­დ­ვა­ზეც სამ­მა გა­მომ­ცე­მელ­მა თქვა უარი და ბო­ლოს წიგ­ნი "სქრიბ­ნერს"-ში მოხ­ვ­და. აქ ნა­წარ­მო­ებ­მა ინ­ტე­რეს­თან ერ­თად პრობ­ლე­მე­ბიც აღძ­რა - "სი­დი­დე­სა და სხვა ნი­უ­ან­სებ­თან და­კავ­ში­რე­ბით". რო­გორც აღვ­ნიშ­ნეთ, ამ პრობ­ლე­მე­ბის გა­დაჭ­რას, ტექ­ს­ტის და­მუ­შა­ვე­ბა­სა და გა­მო­ცე­მას საკ­მა­ოდ დი­დი დრო დას­ჭირ­და და ამ პე­რი­ოდ­ში მაქ­სუ­ელ პერ­კინ­სის ვულ­ფ­თან მე­გობ­რო­ბი­სა და პა­ექ­რო­ბის შე­სა­ხებ გა­ცი­ლე­ბით მე­ტია და­წე­რი­ლი, ვიდ­რე იგ­ი­ვე გა­მომ­ცემ­ლის - ფიც­ჯე­რალ­დ­თან და ჰე­მინ­გუ­ე­ის­თან პრო­ფე­სი­უ­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბის თა­ო­ბა­ზე.

ფრა­ზა "ო, და­კარ­გუ­ლო" - ვულ­ფის რო­მა­ნის ყვე­ლა პერ­სო­ნაჟ­სა და სა­ხეს ეძღ­ვ­ნე­ბა. მთლი­ა­ნად კი - ეს არ­ის წიგ­ნი იუჯ­ინ გან­ტის, მთი­დან ჩა­მო­სუ­ლი გა­უთ­ლე­ლი ბი­ჭის შე­სა­ხებ, რო­მე­ლიც:

"სრულ სი­მარ­ტო­ვეს ესწ­რაფ­ვო­და. მის ბნელ წარ­მო­სახ­ვა­ში ზღვე­ბის, მი­წის ქვეშ პირ­ქუ­ში ცი­ხე-კოშ­კე­ბის, ელ­ფე­ბის სა­მე­ფო­ე­ბი ჩა­მარ­ხუ­ლი­ყო... აქ იგი "ცის­ტერ­ნე­ბი­დან" ის­უნ­თ­ქავ­და ჟან­გ­ბადს, მთის ფერ­დის ღრი­ჭო­დან უთ­ვალ­თ­ვა­ლებ­და ქა­რი­ან გზებს, რომ­ლებ­ზეც შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი კა­ცე­ბი მის კვალს და­ე­ძებ­დ­ნენ... მი­წის­ქ­ვე­შა ტბებ­ში მსუ­ქან თევ­ზებს და­ი­ჭერ­და; მი­წის ვე­ე­ბერ­თე­ლა ქვევ­რე­ბი ღვი­ნით ექ­ნე­ბო­და ამ­ოვ­სე­ბუ­ლი... ის მსოფ­ლი­ოს მოს­ტა­ცებ­და უთ­ვა­ლავ სა­გან­ძურს, ულ­ა­მა­ზე­სი ქა­ლე­ბის ჩათ­ვ­ლით და მის სამ­ყო­ფელს ვე­რა­სო­დეს ვე­რა­ვინ მი­აგ­ნებ­და".

თო­მას ვულ­ფი მო­ხე­ტი­ა­ლე რა­ინ­დია, რო­მელ­საც სდევ­ნი­ან, ის კი - თა­ვის მი­წის­ქ­ვე­შა სამ­ყა­რო­ში მშვი­დად მი­ე­ცე­მა გან­ცხ­რო­მას. ად­რე­უ­ლი თავ­გა­და­სავ­ლე­ბი­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი, ვულ­ფი თა­ვის ყო­ველ ნა­ბიჯს, ფან­ტა­ზი­ას­თან შე­ზა­ვე­ბულს, წიგ­ნებ­ში ას­ახ­ვას. თუმ­ცა, ამ წიგ­ნებ­ში სხვა პერ­სო­ნა­ჟე­ბიც უხ­ვად არ­ი­ან, - ყვე­ლა და ყვე­ლა­ფე­რი, რაც მის წარ­მო­სახ­ვას აღ­აგ­ზ­ნებს: სკო­ლის მე­პატ­რო­ნე, მას­წავ­ლებ­ლე­ბი, ჩე­პელ­პილ­ში ლო­თო­ბის ღა­მე­ე­ბი, "დიქ­სი­ლენ­დის" მდგმუ­რე­ბი, მი­სი და-ძმე­ბი, მა­თი მე­უღ­ლე­ე­ბი, გაც­რუ­ე­ბუ­ლი იმ­ე­დე­ბი, ავ­ად­მ­ყო­ფო­ბე­ბი და სა­სიკ­ვ­დი­ლო სა­რეც­ლე­ბი.

იუჯ­ინ გან­ტის გარ­შე­მო ერთ­მა­ნეთს ებრ­ძ­ვი­ან ცხოვ­რე­ბის წუ­თი­ე­რე­ბა და სი­ცოცხ­ლით გა­უ­მაძღა­რი ხალ­ხი. თვი­თონ კი იგი გი­გან­ტურ, აბს­ტ­რაქ­ტულ გმი­რად ქცე­უ­ლა:

"ის გრძნობ­და, რომ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა არა აქვს - კეთ­რო­ვა­ნის რა სა­მარ­ცხ­ვი­ნო და­ღიც არ უნ­და დაჰ­ქონ­დეს ხორ­ცით, მას­ში არ­ის სი­ჯან­სა­ღე, სხვა­თა წარ­მო­სახ­ვის უნ­არს რომ აღ­ე­მა­ტე­ბა - რა­ღაც ცეცხ­ლო­ვა­ნი და სას­ტი­კად დაჭ­რი­ლი, მაგ­რამ ცოცხა­ლი, რო­მელ­საც ვერ ჩა­ძი­რავს მდი­ნა­რის ეს სა­ში­ნე­ლი დი­ნე­ბა; რა­ღაც სა­სო­წარ­მ­კ­ვე­თი და ულ­მო­ბე­ლი, რომ­ლის მიღ­მაც ფა­რუ­ლი, ენ­ით უთქ­მე­ლი ვნე­ბე­ბი იმ­ა­ლე­ბა და რო­მე­ლიც აერ­თი­ა­ნებს ამა სოფ­ლის ყვე­ლა ტრა­გი­კულ მკვიდრს".

"სახლს მო­ხე­დე, ან­გე­ლო­სო" ვულ­ფ­მა მა­შინ შექ­მ­ნა, რო­ცა ჰარ­ვარ­დ­ში უკ­ვე და­ცუ­ლი ჰქონ­და მა­გის­ტ­რის ხა­რის­ხი და პრო­ფე­სო­რე­ბის - ბე­ი­კე­რი­სა და ლო­უ­ე­სის რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბით ვულ­ფ­მა ნიუ-იორ­კის უნ­ი­ვერ­სი­ტე­ტის კო­ლეჯ­ში ინგ­ლი­სუ­რის მას­წავ­ლებ­ლად და­იწყო მუ­შა­ო­ბა. პირ­ვე­ლი სე­მეს­ტ­რის და­სას­რულს "ღა­რი­ბი ბი­ჭი" კვლავ სა­მოგ­ზა­უ­როდ გა­ე­შუ­რა: რო­გორ­ღაც დე­და­მისს სა­მოგ­ზა­უ­როდ ფუ­ლი გა­მოს­ძა­ლა. და­ახ­ლო­ე­ბით ერთ წე­ლი­წად­ში ინგ­ლი­სი, საფ­რან­გე­თი, იტ­ა­ლია, შვე­ი­ცა­რია შე­მო­ი­ა­რა და დრო­ის ეს მო­ნაკ­ვე­თი შემ­დეგ მის წიგ­ნად იქ­ცა "დრო­ი­სა და მდი­ნა­რის შე­სა­ხებ". ში­ნის­კენ მი­მა­ვალ გემ­ზე ვულ­ფი შეხ­ვ­და ელ­ინ ბერ­ნ­ს­ტა­ინს, ნიუ-იორ­კელ, საკ­მა­ოდ ცნო­ბილ სას­ცე­ნო კოს­ტი­უ­მე­ბის დი­ზა­ი­ნერს. ამ ქალ­ბა­ტონ­მა, მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, სა­კუ­თა­რი თა­ვის შე­სა­ხებ "კლდე და ქსელ­ში" ამ­ო­ი­კითხა. ბერ­ნ­ს­ტა­ი­ნის დახ­მა­რე­ბით ვულ­ფ­მა პი­ე­სე­ბის დად­გ­მა ხე­ლახ­ლა სცა­და; შემ­დე­გი ერ­თი სე­მეს­ტ­რის გან­მავ­ლო­ბა­ში მას­წავ­ლებ­ლობ­და; მე­რე კვლავ საზ­ღ­ვარ­გა­რეთ იმ­ოგ­ზა­უ­რა და ამ­ჯე­რად მოგ­ზა­უ­რო­ბის ხარ­ჯე­ბი ელ­ინ­მა და­ფა­რა. და ბო­ლოს, და­იწყო "სახლს მო­ხე­დე, ან­გე­ლო­სო"-ს წე­რა. წიგ­ნი "სქრიბ­ნერს"-მა მი­ი­ღო და წი­ნა­აღ­მ­დე­გო­ბე­ბით გა­ტან­ჯუ­ლი ავ­ტო­რი მად­ლი­ე­რე­ბის გრძნო­ბით და­თან­ხ­მ­და ნა­წარ­მო­ე­ბის შეკ­ვე­ცას. თუმ­ცა, ეს ყო­ვე­ლი­ვე გა­მომ­ცემ­ლო­ბის ის­ტო­რი­ა­ში სის­ხ­ლი­ან ფურ­ც­ლად უნ­და ჩა­ით­ვა­ლოს.

ამ პე­რი­ოდ­ში ვულ­ფის შე­და­რე­ბით მცი­რე ზო­მის ნა­წარ­მო­ებ­მა - "ბას­კომ ჰა­უ­კის პორ­ტ­რე­ტი" Scribner's Magazine-ის კონ­კურ­ს­ში გა­ი­მარ­ჯ­ვა და 5000-დო­ლა­რი­ა­ნი პრე­მია მი­ი­ღო. რაც შე­ე­ხე­ბა ვულ­ფის, რო­გორც მას­წავ­ლებ­ლის კა­რი­ე­რას, "ყვე­ლა მას­წავ­ლე­ბე­ლი ფიქ­რობ­და, რომ ის მსა­ხი­ობს ჰგავ­და და ყვე­ლა მსა­ხი­ო­ბი ფიქ­რობ­და, რომ ის მას­წავ­ლე­ბელს ჰგავ­და". ლექ­ცი­ე­ბის დროს სრუ­ლი­ად ბუ­ნებ­რი­ვად ჩა­ურ­თავ­და ხოლ­მე თა­ვი­სი მოგ­ზა­უ­რო­ბე­ბი­სა და თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის სუ­რა­თებს. ხო­ლო თა­ვის ნა­წარ­მო­ე­ბებ­ში ვულ­ფი, მი­უ­ხე­და­ვად ამ­დე­ნი მოგ­ზა­უ­რო­ბი­სა და სწავ­ლი­სა, კვლა­ვაც სოფ­ლელ ბი­ჭად რჩე­ბა და გა­ნაგ­რ­ძობს სამ­ყა­როს­თან სა­კუ­თა­რი ბავ­შ­ვო­ბი­დან გა­მო­ყო­ლი­ლი პრინ­ცი­პე­ბით ბრძო­ლას.

900-გვერ­დი­ა­ნი "დრო­ი­სა და მდი­ნა­რის შე­სა­ხებ", რო­მე­ლიც "სქრიბ­ნერ­ს­ში" ას­ე­ვე შეკ­ვე­ცეს, კვლავ და­მატყ­ვე­ვე­ბე­ლი, ნი­აღ­ვ­რად მომ­ს­კ­და­რი ნი­ჭი­თაა შეთხ­ზუ­ლი. ამ წიგ­ნ­შიც ყვე­ლა­ფე­რი გი­გან­ტუ­რია. წარ­მო­სახ­ვა­ში მწე­რა­ლი. "ას­ო­ბით ქუ­ჩას შე­მო­ივ­ლი­და, მი­ლი­ო­ნო­ბით ად­ა­მი­ა­ნის სა­ხეს შე­ხე­დავ­და, წარ­მო­იდ­გენ­და მდი­ნა­რე­ებს, მინ­დ­ვ­რებს, მთებს; ათი ათ­ა­სო­ბით მძი­ნა­რე ქა­ლაქს; ის­ე­თი გრძნო­ბა ჰქონ­და, თით­ქოს ყვე­ლა­ფერს თა­ნად­რო­უ­ლად ხე­დავ­და". ეს არ­ის გა­მოც­დი­ლე­ბის, ახ­ალ­გაზ­რ­დუ­ლი მღელ­ვა­რე­ბი­სა და ენ­ის საზ­ღ­ვ­რებ­თან და­უს­რუ­ლე­ბე­ლი ბრძო­ლის ნა­კა­დი. თვი­თონ 60.000-ტო­ნი­ა­ნი, ში­ნის­კენ მი­მა­ვა­ლი გე­მიც სიზ­მ­რი­სე­ულ მოჩ­ვე­ნე­ბას ჰგავს, რო­მელ­საც სი­ლუ­ეტს სიტყ­ვე­ბი ან­ი­ჭე­ბენ: "ის შო­რი­დან იწ­ოვს კონ­ტი­ნენ­ტებს, ზღვა­სა და მი­წას შთან­თ­ქავს, უც­ხო სამ­ყა­რო­დან შე­მო­სუ­ლი­ვით მო­ცუ­რავს, ირ­წე­ვა და ელ­ავს ევ­რო­პის ნა­ზი, სვე­ლი ცის სა­ფარ­ველ­ქ­ვეშ".

"დრო­ი­სა და მდი­ნა­რის შე­სა­ხებ" გვი­ამ­ბობს საზ­ღ­ვარ­გა­რეთ ახ­ა­ლი მოგ­ზა­უ­რო­ბე­ბის, სა­სა­მარ­თ­ლო პრო­ცე­სე­ბის, ელ­ინ ბერ­ნ­ს­ტა­ინ­თან სა­სიყ­ვა­რუ­ლო თავ­გა­და­სავ­ლი­სა და "სქრიბ­ნერ­ს­თან" გან­ხეთ­ქი­ლე­ბის შე­სა­ხებ. ეს იყო ბო­ლო სქელ­ტა­ნი­ა­ნი წიგ­ნი, რო­მე­ლიც ვულ­ფის სი­ცოცხ­ლე­ში გა­მოქ­ვეყ­ნ­და. "კლდე და ქსე­ლი" და "შინ ვე­ღარ დაბ­რუნ­დე­ბი" "ჰარ­პე­რის" მი­ერ ედ­უ­არდ ეს­ვი­ლის გა­რე­დაქ­ტი­რე­ბუ­ლი ხელ­ნა­წე­რი­დან გა­მო­ი­ცა. "სქრიბ­ნერ­ს­თან" და მაქ­ს­ველ პერ­კინ­ს­თან გან­ხეთ­ქი­ლე­ბა ჩახ­ლარ­თუ­ლი, და­ძა­ბუ­ლი ემ­ო­ცი­ე­ბი­სა და ვი­თა­რე­ბის შე­დე­გია: ვულფს მომ­დევ­ნო წიგ­ნე­ბი­სათ­ვის კონ­ტ­რაქ­ტი არ გა­უ­ფორ­მეს, არც თუ ხელ­საყ­რე­ლი ფი­ნან­სუ­რი პი­რო­ბე­ბი შეს­თა­ვა­ზეს და მთა­ვა­რი მი­ზე­ზი კი ის გუ­ლის­დაწყ­ვე­ტა უნ­და იყ­ოს, რო­მე­ლიც ვულ­ფ­მა ჭო­რე­ბის გა­მო გა­ნი­ცა­და. ამ ჭო­რე­ბის მი­ხედ­ვით პერ­კინ­სი მი­სი ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბის თა­ნა­ავ­ტო­რი თუ არა, ის პი­როვ­ნე­ბა მა­ინც იყო, ვინც ქა­ო­სუ­რი, გა­მო­უქ­ვეყ­ნე­ბე­ლი ფურ­ც­ლე­ბი წიგ­ნად მო­ა­წეს­რი­გა. "სახლს მო­ხე­დე, ან­გე­ლო­სოს" ორ­ი­გი­ნა­ლუ­რი ვერ­სი­ის, "ო, და­კარ­გუ­ლოს" წი­ნამ­დე­ბა­რე გა­მო­ცე­მა ცხად­ყოფს, რომ ერ­თა­დერ­თი, რაც მას შე­ეძ­ლო - თერ­ძი­ვით წიგ­ნის სა­კუ­თარ თარ­გ­ზე გა­მოჭ­რა იყო.

"კლდე და ქსე­ლი" და "შინ ვე­ღარ დაბ­რუნ­დე­ბი" - თი­თო­ე­უ­ლი 700-გვერ­დი­ან წიგ­ნად "ჰარ­პე­რის" მი­ერ ედ­ვარდ ეს­ვი­ლის რე­დაქ­ტო­რო­ბით გა­მო­ი­ცა. მათ­ში მთხრო­ბე­ლის სა­ხე ვულ­ფ­მა იუჯ­ინ გან­ტის მა­გივ­რად ჯორჯ ვე­ბე­რად შეც­ვა­ლა, რად­გან გა­მომ­ცემ­ლე­ბი და მი­მომ­ხილ­ვე­ლე­ბი გა­მუდ­მებტთ აკ­რი­ტი­კებ­დ­ნენ მის წიგ­ნებს "ზედ­მე­ტი ავ­ტო­ბი­ოგ­რა­ფი­უ­ლო­ბის გა­მო"... მოგ­ვი­ა­ნე­ბით პერ­კინ­ს­მა ამ ცვლი­ლე­ბას "სა­ში­ნე­ლი შეც­დო­მა" უწ­ო­და.

წიგ­ნ­ში "კლდე და ქსე­ლი" ეს­ვილ­მაც სა­კუ­თა­რი ჩა­ნარ­თე­ბი გა­ა­კე­თა. ეპ­ი­ლო­გად ჩა­ა­მა­ტა ვულ­ფის და­უმ­თავ­რე­ბე­ლი და გა­უგ­ზავ­ნე­ლი წე­რი­ლი. ხო­ლო მე­ო­რე ნა­წარ­მო­ებ­ში - "შინ ვე­ღარ დაბ­რუნ­დე­ბი" - რენ­დი შე­პერ­ტა­ი­ნის სა­ხე­ლით ცნო­ბი­ლი პერ­სო­ნა­ჟი მთლი­ა­ნად ეს­ვი­ლის წარ­მო­სახ­ვის ნა­ყო­ფია. რო­გორც ვულ­ფის ბი­ოგ­რა­ფი წერს: "ეს­ვი­ლის ჩა­რე­ვამ სე­რი­ო­ზუ­ლად და­ა­ზი­ა­ნა ვულ­ფის ტექ­ს­ტის მთლი­ა­ნო­ბა. არ­ა­თუ სა­ჭი­რო, ეს ჩა­რე­ვა ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი და ეს­თე­ტი­კუ­რი თვალ­საზ­რი­სი­თაც მი­უ­ღე­ბე­ლი იყო".

"კლდე და ქსე­ლი" ვულ­ფის მი­ერ სა­გა­მომ­ცემ­ლო და კრი­ტი­კუ­ლი შე­ნიშ­ვ­ნე­ბის თა­ვი­დან აც­ი­ლე­ბის მცდე­ლო­ბაა. წიგ­ნი შე­ნიღ­ბუ­ლია გულ­გ­რი­ლი თხრო­ბი­თი ფორ­მით. აქ ჯორჯ ვე­ბერს ახ­ალ­გაზ­რ­დო­ბა­ში "ბერს" უწ­ო­დე­ბენ, მას ახ­ა­ლი ოჯ­ა­ხი ჰყავს - ჯო­ი­ნე­რე­ბის გვა­რის, რი­თაც წი­ნა წიგ­ნებ­ში მო­ცე­მუ­ლი ელ­ი­ზა გან­ტის გვა­რი ჩა­ნაც­ვ­ლ­და. ამ წიგ­ნ­ში იუჯ­ინ გან­ტი ჯორ­ჯად, დე­დი­სერ­თად იქ­ცა. დე­დის და­ღუპ­ვის შემ­დეგ იგი საცხოვ­რებ­ლად ჯო­ი­ნე­რებ­თან გა­და­დის. ზრდის დე­ი­და მაუ, ში­ნა­ბე­რა, "და­ჟან­გუ­ლი იღბ­ლის გვირ­გ­ვი­ნო­სა­ნი". შეც­ვ­ლი­ლია სკო­ლის სა­ხე­ლიც, ბევ­რი რა­მე გა­მო­გო­ნი­ლია, მაგ­რამ იუჯ­ინ განტ-ვე­ბე­რის ახ­ი­რე­ბუ­ლი სურ­ვი­ლი უცვ­ლე­ლია - იგი ცდი­ლობს თა­ვი­სი ცხოვ­რე­ბის ყო­ვე­ლი ნა­ბი­ჯი აღ­ბეჭ­დოს.

მწერ­ლის უკ­ა­ნას­კ­ნე­ლი წიგ­ნე­ბი "კლდე და ქსე­ლი" და "შინ ვე­ღარ დაბ­რუნ­დე­ბი" ვულ­ფის სა­სიყ­ვა­რუ­ლო თავ­გა­და­სავ­ლის შე­სა­ხებ გვი­ამ­ბობს. ელ­ინ ბერ­ნ­ს­ტა­ინს ვულ­ფი ევ­რო­პი­დან შინ მი­მა­ვალ გემ­ზე და­შორ­და. ვულ­ფ­მა ქალს წე­რი­ლი მის­წე­რა, რო­მელ­შიც შეხ­ვედ­რას სთხო­და და ელ­ი­ნი და­თან­ხ­მ­და. ბერ­ნ­ს­ტა­ი­ნი ცნო­ბი­ლი მსა­ხი­ო­ბის, ჯო­ზეფ ფრან­კა­უს ქა­ლიშ­ვი­ლი იყო; კოს­ტი­უ­მე­ბის დი­ზა­ი­ნე­რის მშვე­ნი­ე­რი კა­რი­ე­რა ჰქონ­და, გათხო­ვი­ლი იყო მდი­დარ ბიზ­ნეს­მენ­ზე, ჰყავ­და ორი შვი­ლი, იყო თო­მას ვულ­ფ­ზე თვრა­მე­ტი წლით უფ­რო­სი და ებ­რა­ე­ლი. რო­მა­ნებ­ში ის ეს­თერ ჯე­კის სა­ხე­ლი­თაა ცნო­ბი­ლი და ვულ­ფის­თ­ვის იგი: "მსოფ­ლი­ო­ში ულ­ა­მა­ზეს ქა­ლად იქ­ცა... ქმნი­ლე­ბად, რომ­ლის სა­ხეს­თან ერ­თა­დაც იგი წლე­ბის მან­ძილ­ზე იხ­ე­ტი­ა­ლებ­და ხალ­ხით გა­და­ჭე­დილ ქუ­ჩებ­ში".

ის­ი­ნი მან­ჰე­ტენ­ში თე­ატ­რა­ლურ წარ­მოდ­გე­ნა­ზე მი­დი­ან და ვულფს, ჯერ კი­დევ იმ­ე­დით აღ­სავ­სე დრა­მა­ტურგს, სა­ბო­ლო­ოდ იპყ­რობს აუდ­ი­ტო­რი­ის ზიზ­ღი. ეს გა­დაპ­რან­ჭუ­ლი ხალ­ხი უეც­რად მის მტრად იქ­ცე­ვა და "მზად არ­ი­ან მთლი­ა­ნად ამ­ოთხა­რონ, გა­ა­პარ­ტა­ხონ მი­სი ნა­წე­რე­ბი, თუ­კი ამ­ის უფ­ლე­ბას მის­ცემს". ნიუ-იორკ­ში ვულფს ხში­რად იპყ­რობს დეპ­რე­სია. მი­სი შეყ­ვა­რე­ბუ­ლი ერ­თა­დერ­თი ნა­თე­ლი ქმნი­ლე­ბაა, "თით­ქოს სრუ­ლი­ად სხვა, უბ­რა­ლო სი­ხა­რუ­ლის, სიტ­კ­ბო­ე­ბი­სა და ბუ­ნებ­რი­ო­ბის სამ­ყა­როს ეკ­უთ­ვ­ნო­დეს".

ეს­თერ ჯე­კი მხი­ა­რუ­ლი, ენ­ერ­გი­უ­ლი და ერთ­გუ­ლი "ტყვეა სიყ­ვა­რუ­ლი­სა". ჯორჯ ვე­ბე­რის საცხოვ­რე­ბე­ლი ჭუჭყი­ა­ნი და ნეს­ტი­ა­ნია. ქა­ლი მის­თ­ვის მშვე­ნი­ერ ბი­ნას ქი­რა­ობს და თა­ვი­სი სახ­ლი­დან მო­ტა­ნი­ლი ავ­ე­ჯით აწ­ყობს. ჯორ­ჯის­თ­ვის, ფერ­მე­რის ცო­ლი­ვით დი­დე­ბულ კერ­ძებს ამ­ზა­დებს, თან ცნო­ბი­ლი ად­ა­მი­ა­ნე­ბი­სა და მდიდ­რუ­ლი წვე­უ­ლე­ბე­ბის შე­სა­ხებ უამ­ბობს. ჯორ­ჯი კი, მას რომ უს­მენს, იმ­ა­ზე ფიქ­რობს, რომ ეს­თერს "შე­უძ­ლია, ყო­ვე­ლი­ვე ამ­ის ნა­წი­ლი იყ­ოს", მა­შინ რო­ცა - "მო­სახ­ლე­ო­ბის ნა­ხე­ვა­რი ჭუჭყ­სა და ნა­გავ­ში ცხოვ­რობს". ეს ფიქ­რი აეკ­ვი­ა­ტე­ბა, აც­ო­ფებს და ხან­და­ხან მი­უბ­რუნ­დე­ბა ქალს, მწა­რე ბრალ­დე­ბე­ბით, უხ­ე­ში სიტყ­ვე­ბით ლან­ძღავს; აგ­ი­ნებს "მთელ ამ მი­ლი­ო­ნე­რი ებ­რა­ე­ლე­ბი­სა და დახ­ვე­წი­ლი ეს­თე­ტი­კო­სე­ბის ბრბოს, რომ­ლებ­საც იგი ეზ­იზ­ღე­ბათ". ქა­ლი პა­სუ­ხობს: "მათ არც უყ­ვარ­ხარ და არც სძულ­ხარ. მათ უმ­რავ­ლე­სო­ბას შენს შე­სა­ხებ არც სმე­ნია". ამ ად­ა­მი­ა­ნე­ბის ურ­თი­ერ­თო­ბა წყდე­ბა და ჯორ­ჯი საზ­ღ­ვარ­გა­რეთ თა­ვის მეშ­ვი­დე მოგ­ზა­უ­რო­ბას იწ­ყებს. მი­უნ­ჰენ­ში, სიმ­თ­ვ­რა­ლე­ში ატ­ე­ხი­ლი ჩხუ­ბის შე­დე­გად სა­შინ­ლად არ­ის ნა­ცე­მი.

"შინ ვე­ღარ დაბ­რუნ­დე­ბი" კვლავ ეს­თერ ჯეკს უბ­რუნ­დე­ბა. წიგ­ნი უც­ნა­უ­რი სუ­რა­თით იწ­ყე­ბა - ვულ­ფის შეყ­ვა­რე­ბუ­ლის ქმრის, მის­ტერ ჯე­კის აღ­წე­რით. კა­ცი 1929 წლის სა­ბირ­ჟო კრი­ზი­სამ­დე რამ­დე­ნი­მე დღით ად­რე თა­ვის მდიდ­რულ ბი­ნა­ში, პარკ ავ­ე­ნი­უ­ზე იღ­ვი­ძებს. აბ­ა­ზა­ნა, სა­დაც მის­ტერ ჯე­კი პირს იპ­არ­სავს, სავ­სეა ათ­ას­გ­ვა­რი ოდ­ე­კო­ლო­ნე­ბი­სა და კრე­მე­ბის კო­ლო­ფე­ბით... შემ­დეგ ის დი­ლის ვარ­ჯიშს ას­რუ­ლებს..." და ა.შ. ეს არ­ის პორ­ტ­რე­ტი წარ­მა­ტე­ბუ­ლი ბიზ­ნეს­მე­ნი­სა, რო­მელ­საც მა­ღალ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში მყა­რი ად­გი­ლი უკ­ა­ვია, "ბუ­ნე­ბით დინ­ჯი და მე­გობ­რე­ბის­თ­ვის საკ­მა­ოდ გუ­ლუხ­ვი კა­ცია. ვულ­ფის ში­ნა­გან სამ­ყა­როს კი, მის "სტრი­ქო­ნე­ბით მო­წამ­ლულ" ღა­მე­ებს სრუ­ლი­ად კონ­ტ­რას­ტუ­ლი კონ­ფ­ლიქ­ტი გა­უ­ჩა­ღე­ბია ყო­ველ­გ­ვარ კომ­ფორ­ტ­თან და ძა­ლა­უფ­ლე­ბას­თან. ის წერს მდიდ­რუ­ლი წვე­უ­ლე­ბის შე­სა­ხებ, სა­დაც, ხან­ძ­რის დროს მდი­და­რი, მო­ხუ­ცი ქა­ლის გა­და­სარ­ჩე­ნად ლიფ­ტი­ო­რე­ბი იღ­უ­პე­ბი­ან. ჯორ­ჯის­თ­ვის ეს კვლა­ვაც იმ­ის შეგ­რ­ძ­ნე­ბაა, "რომ სო­ცი­ა­ლუ­რი სტრუქ­ტუ­რის მთე­ლი ეს ფუ­ტუ­რო პი­რა­მი­და - უბ­რა­ლო ად­ა­მი­ა­ნე­ბის სისხლს, ოფლ­სა და ტან­ჯ­ვას ემ­ყა­რე­ბა". ეს მი­სი ეს­თე­რი ჯეკ­თან გან­ხეთ­ქი­ლე­ბის მო­მას­წა­ვე­ბე­ლია.

ელ­ინ ბერ­ნ­ს­ტა­ი­ნი ვულფს ებ­ღა­უ­ჭე­ბა. თვით­მ­კ­ვ­ლე­ლო­ბით იმ­უქ­რე­ბა, ამ­ბობს, რომ მა­თი სიყ­ვა­რუ­ლის და­სას­რუ­ლი მაქ­სუ­ელ პერ­კინ­სის ბრა­ლია. წიგ­ნის მი­ხედ­ვი­თაც, ჯორჯ ვე­ბერს უბ­ე­დუ­რე­ბა მო­აქვს ეს­თერ ჯე­კის­თ­ვის, მაგ­რამ ქა­ლი მა­ინც გა­მარ­ჯ­ვე­ბუ­ლია, რად­გან ის არ­ის კა­ცის ბედ­ნი­ე­რე­ბის, რო­მან­ტი­კუ­ლი სიყ­ვა­რუ­ლის, ნარ­ცი­სო­ბის­გან თა­ვი­სუ­ფა­ლი წუ­თე­ბის ერ­თა­დერ­თი მი­ზე­ზი.

ელ­ინ ბერ­ნ­ს­ტა­ი­ნის სიყ­ვა­რულ­მა და ვულ­ფის სტუ­დენ­ტი­სა და შემ­დეგ - მე­გობ­რის, ებ­რა­ე­ლი აბ­რა­ჰა­მის სა­ხემ მის ნა­წე­რებ­ში ან­ტი­სე­მი­ტიზ­მი შე­მო­ი­ტა­ნა. არ­ა­და, მა­ნამ­დე ვულ­ფი ისე უყ­უ­რებ­და ებ­რა­ე­ლებს, რო­გორც ნამ­დ­ვილ საფ­რ­თხეს - მა­შინ­დელ ამ­ე­რი­კა­ში ხე­ლოვ­ნე­ბა­სა და ვაჭ­რო­ბას რომ მთლი­ა­ნად აკ­ონ­ტ­რო­ლებ­დ­ნენ.

და ის­ევ - ვულ­ფი და­უს­რუ­ლებ­ლად უბ­რუნ­დე­ბა მშობ­ლი­ურ სამ­ხ­რეთს; მი­სი შე­მოქ­მე­დე­ბა თევ­ზის ლა­ყუ­ჩი­ვი­თაა, გზა­დაგ­ზა რომ ყლა­პავს მის ოჯ­ახს, ქუ­ჩებს, მო­ქა­ლა­ქე­ებს, ომ­ის, ბრძო­ლე­ბის, სამ­ხედ­რო სა­სა­მარ­თ­ლო­ე­ბის სუ­რა­თებს, ევ­რო­პას, ამ­ე­რი­კას, ის მე­ტის­მე­ტად ბევრ, გი­გან­ტურ რაფ­სო­დი­ას, ნა­კადს მო­ი­ცავს, მკითხ­ველს მრა­ვალ ახ­ი­რე­ბას სთა­ვა­ზობს. მთვრა­ლი წიგ­ნე­ბი აქვს, ზუს­ტად ის­ე­თი, თვი­თონ რომ და­ე­ხე­ტე­ბო­და შუ­ა­ღა­მის ქა­ლაქ­ში. და მა­ინც, მი­სი წიგ­ნე­ბი გვატყ­ვე­ვე­ბენ, რად­გან ის­ი­ნი და­წე­რი­ლია მდი­და­რი, ნა­ყო­ფი­ე­რი ენ­ით, უეც­ა­რი, ბრწყინ­ვა­ლე სა­ხე­ე­ბით, უჩ­ვე­უ­ლო უნ­ა­რით - გზად შემ­ხ­ვედ­რი ყვე­ლა და ყვე­ლა­ფე­რი - სიტყ­ვე­ბად აქ­ცი­ოს.
------------------------------------
თომას ვულფი: მოგონებები

­­ჯეიმს მანდე­ლი


სამ­წერ­ლო მოღ­ვა­წე­ო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით ვულფს მყა­რი პრინ­ცი­პე­ბი ჰქონ­და. სა­უ­კე­თე­სო დრო სა­მუ­შა­ოდ, მი­სი აზ­რით, ღა­მე იყო, რო­ცა გა­რეთ ბნე­ლა და სიმ­შ­ვი­დეა... ას­ე­ვე მი­აჩ­ნ­და, რომ ეს შრო­მა რე­გუ­ლა­რუ­ლი უნ­და ყო­ფი­ლი­ყო, დღე­ში ხუ­თი-თხუთ­მე­ტი სა­ა­თი მა­ინც. "თხზვი­სას არ არ­სე­ბობს ღვთა­ებ­რი­ვი ზეშ­თა­გო­ნე­ბა, - ამ­ბობ­დ­ბა ვულ­ფი, - იგი უმ­ძი­მე­სი სა­მუ­შაოა, ოფ­ლი უნ­და დაღ­ვა­რო... ჩემს წიგნს წე­ლი­წად­ნა­ხე­ვა­რი შევ­წი­რე". ვულ­ფი თვლი­და, რომ მწერ­ლის­თ­ვის მთა­ვა­რია თა­ვის საქ­მის სჯე­რო­დეს, რად­გა­ნაც "ამ­ის გა­რე­შე შე­უძ­ლე­ბე­ლია წე­რა და თუ­კი ეს რწმე­ნა გაქვს, სი­ცოცხ­ლის მან­ძილ­ზე ოც­ზე მე­ტი რო­მა­ნის და­წე­რა­საც მო­ას­წ­რებ".

მა­გი­და­ზე ყო­ველ­თ­ვის ედო შექ­ს­პი­რის პი­ე­სე­ბის ერთ­ტო­მე­უ­ლი, კითხ­ვით გაც­რე­ცი­ლი, გვერ­დებ­შე­მოფ­ლე­თი­ლი პა­ტა­რა წიგ­ნი და ზოგ­ჯერ მთელ სა­ა­თებს წინ და უკ­ან და­დი­ო­და და ხმა­მაღ­ლა კითხუ­ლობ­და ხოლ­მე ვრცელ ნაწყ­ვე­ტებს. შემ­დეგ სა­მუ­შა­ოს უბ­რუნ­დე­ბო­და გა­აფ­თ­რე­ბუ­ლი, სა­ო­ცა­რი ენ­ერ­გი­ით ან­თე­ბუ­ლი და იწ­ყე­ბო­და სიტყ­ვე­ბის თავ­გან­წი­რუ­ლი მდი­ნა­რე­ბა, ნა­კა­დე­ბი, რო­მელ­თა შე­კა­ვე­ბა­სა და თა­ვი­სი გროს­ბუ­ხე­ბის ფურ­ც­ლებ­ზე აღ­ბეჭ­დ­ვას ვულ­ფი ვერც ასწ­რებ­და; მას აუარ­ე­ბა ას­ე­თი სა­ბუ­ღალ­ტ­რო წიგ­ნი ჰქონ­და, გრო­ვე­ბად რომ ეყ­ა­რა იატ­აკ­ზე თუ სა­კუჭ­ნა­ო­ში და რომ­ლე­ბიც ჩრდი­ლო­ეთ კა­რო­ლი­ნის, ჰარ­ვარ­დი­სა თუ ნიუ-იორ­კის უნ­ი­ვერ­სი­ტე­ტებ­ში ყოფ­ნის პე­რი­ო­დებ­ში შექ­მ­ნი­ლი პი­ე­სე­ბით იყო სავ­სე. იქ­ვე იყო აუარ­ე­ბა, "მო­ცა­ლე­ო­ბის" ჟამს და­წე­რი­ლი ლექ­სე­ბი, ეს­ე­ე­ბი და მოთხ­რო­ბე­ბი - თვით­გა­მო­ხატ­ვის უკ­ე­თე­სი ხერ­ხის ძი­ე­ბი­სას ამ ად­ა­მი­ან­მა ყვე­ლა ჟან­რი გა­მო­ცა­და და ბო­ლოს ყვე­ლა­ფერს რო­მა­ნი არ­ჩია.

ეს გროს­ბუ­ხე­ბი გა­ურ­კ­ვე­ვე­ლი, გაკ­რუ­ლი ხე­ლით ნა­წე­რი ბა­ტი­ფე­ხუ­რით იყო გა­და­ჭე­დი­ლი! სა­ა­თე­ბი ვუნ­დე­ბო­დი ხოლ­მე რამ­დე­ნი­მე გვერ­დის გა­შიფ­ვ­რას, ვიდ­რე გა­დავ­ბეჭ­დავ­დი; იყო შემ­თხ­ვე­ვე­ბი, რო­ცა თა­ვად ვულ­ფი ვერ არ­ჩევ­და თა­ვის ნა­წერს. ერთხელ, რო­ცა ერთ-ერთ ას­ეთ პა­საჟ­ზე ვან­თხევ­დი ტვინს, რამ­დე­ნი­მე გვერ­დით ად­რე ნახ­სე­ნებ ფაქტს გა­და­ვე­ყა­რე და ვულფს მი­ვუ­თი­თე, ვკითხე სა­ჭი­რო იყო თუ არა ას­ე­თი გა­მე­ო­რე­ბა და ღირ­და თუ არა მი­სი და­ბეჭ­დ­ვა. ორ­ი­ო­დე წუ­თი ხმა არ ამ­ო­უ­ღია, თვა­ლებ­ში მი­ყუ­რებ­და, შემ­დეგ კი გა­კა­პა­სე­ბულ­მა მითხ­რა: "და­ბეჭ­დე, და­ბეჭ­დე, რა თქმა უნ­და!" იგი თვლი­და, რომ გა­მე­ო­რე­ბას არ­ას­დ­როს მო­აქვს ზი­ა­ნი. თუ­კი წე­რი­სას მის­მა გრძნო­ბებ­მა ასე ის­ურ­ვეს, ე.ი. წიგ­ნ­შიც უნ­და ყო­ფი­ლი­ყო ეს გა­მე­ო­რე­ბე­ბი. სი­მარ­თ­ლე ითქ­ვას, იგი დარ­წ­მუ­ნე­ბუ­ლი იყო, რომ ყვე­ლა­ფე­რი, რაც ად­ა­მი­ა­ნის მეხ­სი­ე­რე­ბა­ში იყო და­ლე­ქი­ლი, წიგ­ნებ­შიც უნ­და შე­სუ­ლი­ყო. მი­სი რე­დაქ­ტო­რე­ბი კი მის­გან თავ­შე­კა­ვე­ბას მო­ითხოვ­დ­ნენ; ურ­ჩევ­დ­ნენ, არ მი­ე­ცა სი­უ­ჟე­ტის­თ­ვის ათ­ას ერ­თი მი­მარ­თუ­ლე­ბით გაქ­ცე­ვის სა­შუ­ა­ლე­ბა - მაგ­რამ ვულ­ფი ვერ ერ­ე­ო­და თავს. გა­მომ­ცემ­ლე­ბის­გან აღშ­ფო­თე­ბუ­ლი და გან­რის­ხე­ბუ­ლი ბრუნ­დე­ბო­და, ამ­ბობ­და, მთე­ლი თა­ვი ამ­ო­ი­ღე­სო რო­მა­ნი­დან და დას­ჯი­ლი ბი­ჭუ­ნა­სა­ვით რამ­დე­ნი­მე დღე იბ­უ­ტე­ბო­და, მა­ნამ, სა­ნამ და­თან­ხ­მ­დე­ბო­და რე­დაქ­ტო­რე­ბის წი­ნა­და­დე­ბას და გა­აც­ნო­ბი­ე­რებ­და, რომ ის­ი­ნი შე­საძ­ლოა მარ­თ­ლე­ბიც იყვ­ნენ. ვულ­ფის­თ­ვის სრუ­ლი­ად აუტ­ა­ნე­ლი იყო ტექ­ს­ტი­დან გვერ­დე­ბის ამ­ო­ღე­ბა; რა­ღა ხელ-ფე­ხის ამ­პუ­ტი­რე­ბა და რა­ღა ეგ, - ამ­ბობ­და იგი. გა­მომ­ცემ­ლე­ბი სა­ნუ­გე­შოდ სა­ჟურ­ნა­ლო ვა­რი­ან­ტე­ბად ბეჭ­დავ­დ­ნენ ხოლ­მე და­წუ­ნე­ბულ თა­ვებს, მაგ­რამ სი­ცოცხ­ლის ბო­ლომ­დე ვულფს მა­ინც არ სჯე­რო­და მა­თი.

ვულფს უოლტ უიტ­მე­ნის თა­ვი­სუ­ფა­ლი, მე­დი­ნი და მრა­ვალ­ნა­კა­დი­ა­ნი სტი­ლი ხიბ­ლავ­და. რო­ცა ვინ­მეს ნა­წარ­მო­ებს შე­ა­ქებ­და ხოლ­მე, იტ­ყო­და: "აქ უიტ­მე­ნი­სე­უ­ლი სივ­რ­ცე და გა­ქა­ნე­ბა იგრ­ძ­ნო­ბა". ჰე­ი­ვუდ ბრა­უ­ნის შე­სა­ხებ თქვა ერთხელ: "ოდ­ეს­ღაც იმ­ე­დის­მომ­ცე­მი ახ­ალ­გაზ­რ­და იყო, ახ­ლა კი სრუ­ლი­ად უნ­ა­ყო­ფო გახ­და"-ო. ჯორჯ ბერ­ნარდ შო ერ­თი მოკ­ლე ფრა­ზით შე­ამ­კო: "პუბ­ლი­კას ღლის და სა­ერ­თო­დაც, ძა­ლი­ან მო­საწყე­ნი გახ­დაო". რა აზ­რის იყო უხ­ამს წიგ­ნებ­ზე? "პორ­ნოგ­რა­ფი­ას არ­სე­ბო­ბის არ­ა­ნა­ი­რი უფ­ლე­ბა არა აქვს, თუ­კი მას­ში ცხოვ­რე­ბის შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი ძა­ლე­ბი არ ჩანს... მხო­ლოდ ჭუჭყი­სა და სექ­სის­თ­ვის შექ­მ­ნი­ლი წიგ­ნე­ბი გულს მი­რე­ვენ". უნ­და იყ­ოს თუ არა მწე­რა­ლი ღრმა მო­აზ­როვ­ნე? "არა, დი­დი მწერ­ლე­ბი არ­ას­დ­როს ყო­ფი­ლან დი­დი მო­აზ­როვ­ნე­ე­ბი. ის­ი­ნი თა­ვი­სე­ბუ­რად ფიქ­რო­ბენ, ესაა და ეს".

მი­სი საყ­ვა­რე­ლი მხატ­ვ­რე­ბი ბრე­ი­გე­ლი და გოია იყვ­ნენ, ვულ­ფ­მა დი­დი დრო გა­ა­ტა­რა ევ­რო­პის სამ­ხატ­ვ­რო გა­ლე­რე­ებ­ში, სა­დაც მათ ტი­ლო­ებს სწავ­ლობ­და. რა­ტომ უყ­ვარ­და გოია? "იმ­ი­ტომ, რომ მის ეს­კი­ზებ­შიც კი რა­ღაც ბო­რო­ტი გა­მოს­ჭ­ვი­ვის". ას­ეთ მო­საზ­რე­ბას მხო­ლოდ ვულ­ფის­გან თუ გა­ი­გო­ნებ­დი.

რა­ტომ უყ­ვარ­და მოგ­ზა­უ­რო­ბა? "ვმოგ­ზა­უ­რობ, რა­თა თა­ვი ვი­პო­ვო. რო­ცა ოც­და­ერ­თი წლის ვი­ყა­ვი, მოგ­ზა­უ­რო­ბა­ზე ვოც­ნე­ბობ­დი. მაგ­რამ ამ ას­ა­კი­სა ჯერ კი­დევ არა ხარ მზად... ჯერ კი­დევ არ ეძ­ი­ებ ღი­რე­ბუ­ლე­ბებს... ახ­ლა, რო­ცა დაღ­ლი­ლო­ბას ვგრძნობ და გა­ღი­ზი­ა­ნე­ბუ­ლი ვარ, ევ­რო­პა­ში მი­ვემ­გ­ზავ­რე­ბი... მაგ­რამ ჩე­მი სახ­ლი ნიუ-იორ­კია. ეს ქა­ლა­ქი კულ­ტუ­რი­სა და დახ­ვე­წი­ლო­ბის ცენ­ტ­რია. აქ ყვე­ლა­ფე­რია, რა გინ­და სუ­ლო და გუ­ლო, მთა­ვა­რია ფუ­ლი გქონ­დეს. უფ­უ­ლო­ებს ეს ქა­ლა­ქი მკაც­რად ექ­ცე­ვა. რო­ცა გავ­მ­დიდ­რ­დე­ბი, მხო­ლოდ აქ ვიცხოვ­რებ... საფ­რან­გეთ­ში ხალ­ხი ფუ­ლის გარ­და არ­ა­ფერ­ზე ფიქ­რობს. იტ­ა­ლი­ა­ში კი­დევ უარ­ე­სი. გერ­მა­ნე­ლე­ბი პა­ტი­ო­სა­ნი ხალ­ხია... ჩვენ ფულს ვფლან­გავთ, ევ­რო­პე­ლე­ბი კი დაჰ­კან­კა­ლე­ბენ მას. აი, მხო­ლოდ ვე­ნა! ვე­ნე­ლებს შე­უძ­ლი­ათ თა­ვი­სუფ­ლად, ლა­ღად ცხოვ­რე­ბა. უყ­ვართ მუ­სი­კა და შუ­ბერ­ტი (ვულ­ფი ხში­რად ღი­ღი­ნებ­და ხოლ­მე შუ­ბერ­ტის მი­ერ გო­ე­თეს სიტყ­ვებ­ზე და­წე­რილ სიმ­ღე­რას, რო­მე­ლიც ოდ­ეს­ღაც ვე­ნა­ში, შუ­ბერ­ტის ფეს­ტი­ვალ­ზე მო­უს­მე­ნია). დი­ახ, ვე­ნე­ლებ­მა მარ­თ­ლაც იც­ი­ან ცხოვ­რე­ბის ყად­რი - აგრ­ძე­ლებ­და იგი - ვე­ნე­ლი, რო­ცა მემ­კ­ვიდ­რე­ო­ბას მი­ი­ღებს თვე­ში ას­ოც­და­ხუთ­დო­ლა­რი­ა­ნი შე­მო­სავ­ლით, თავს ან­ე­ბებს სამ­სა­ხურს და დროს კი­ნო­ში, კა­ფე­ებ­სა თუ ბორ­დე­ლებ­ში ატ­ა­რებს... ვე­ნე­ლი მე­ძა­ვე­ბი ხომ სა­უ­კე­თე­სო­ნი არ­ი­ან მსოფ­ლი­ო­ში. საფ­რან­გეთ­ში გულ­გ­რი­ლი ქუ­ჩის ქა­ლე­ბი არ­ი­ან, მო­ხერ­ხე­ბა არ აკ­ლი­ათ და დროს აფ­ა­სე­ბენ. მი­სი ალ­ერ­სი მე­თო­დუ­რია, თით­ქოს ხაზს უს­ვა­მენ, რომ ამ სიყ­ვა­რუ­ლის­თ­ვის სა­ა­თობ­რი­ვად იხ­დით ფულს. ამ­ე­რი­კე­ლი მე­ძა­ვი, რო­გორც წე­სი, საქ­მი­ა­ნია. დროს ის­იც უფრ­თხილ­დე­ბა. მხო­ლოდ ვე­ნე­ლე­ბი არ­ი­ან უდ­არ­დელ­ნი, ის­ი­ნი გულ­წ­რ­ფე­ლად გე­ა­ლერ­სე­ბი­ან, ცო­ტა­თი თით­ქოს უყ­ვართ კი­დეც თა­ვი­ან­თი "კლი­ენ­ტი".

მთე­ლი ცხოვ­რე­ბა ვულფს მა­ტა­რებ­ლე­ბი უყ­ვარ­და. რო­ცა მი­წის­ქ­ვე­შა მა­ტა­რებ­ლე­ბი ჭრი­ა­ლით უხ­ვევ­დ­ნენ და 14-ე ქუ­ჩის სად­გურს უახ­ლოვ­დე­ბოდ­ნენ, ვულ­ფის სხე­უ­ლი უეც­რად რე­ზო­ნა­ტო­რად იქ­ცე­ო­და ხოლ­მე; თით­ქოს ტო­კავ­და, რო­ცა რკი­ნის (ბორ­ბ­ლე­ბი­სა და რელ­სე­ბის) ღრჭი­ა­ლის გულ­გა­მაწ­ვ­რი­ლე­ბელ, გამ­ჭოლ ხმას ის­მენ­და.

ად­ა­მი­ა­ნის საცხოვ­რი­სი ბევრ რა­მეს გეტყ­ვით პატ­რო­ნის შე­სა­ხებ. 1929 წელს ვულ­ფი ძველ და დიდ სახ­ლ­ში ცხოვ­რობ­და 14-ე ქუ­ჩის სი­ახ­ლო­ვეს, 5-ე ავ­ე­ნი­უს კუთხე­ში. ბი­ნა­ში ორი ოთ­ა­ხი იყო, ერ­თი - უზ­არ­მა­ზა­რი, მო­ბი­ნად­რის სი­მაღ­ლის შე­სა­ბა­მი­სი; ფარ­თო სარ­კ­მ­ლი­დან შუ­ქი მთელ ოთ­ახს ეც­ე­მო­და; სარ­კ­მელ­თან­ვე იდ­გა სა­მუ­შაო მა­გი­და, სა­დაც თე­ატ­რის მხატ­ვ­რის, ელ­ინ ბერ­ნ­ს­ტა­ი­ნის ხე­ლით და­ხა­ტუ­ლი კოს­ტუ­მე­ბი­სა და დე­კო­რა­ცი­ე­ბის ეს­კი­ზე­ბი ელ­ა­გა. (სხვა­თა შო­რის, სა­ინ­ტე­რე­სოა, რომ ტო­მი არ­ას­დ­როს არ­ა­ფერს ამ­ბობ­და ელ­ინ ბერ­ნ­ს­ტა­ი­ნის შე­სა­ხებ, მაგ­რამ მი­სი არ­სე­ბო­ბა არ­ა­ვის­თ­ვის იყო სა­ი­დუმ­ლო. იგი მა­შინ წა­ვი­დო­და და მო­ვი­დო­და, რო­ცა მო­ი­სურ­ვებ­და. არ­ა­ერ­თხელ ყო­ფი­ლა ის­ე­თი შემ­თხ­ვე­ვა, რო­ცა აქ­ეთ ოთ­ახ­ში დიდ მა­გი­დას­თან ელ­ი­ნი ჩაჰ­კირ­კი­ტებ­და თა­ვის ეს­კი­ზებს, იქ­ით კი, მე­ო­რე ოთ­ახ­ში, მე და ტო­მი ვმუ­შა­ობ­დით. ტომ­მა მითხ­რა, რომ ელ­ინ ბერ­ნ­ს­ტა­ი­ნი მას ქი­რას უხ­დი­და, მაგ­რამ, რო­გორც ჩანს, ეს მხო­ლოდ სა­ბა­ბი იყო, რა­თა ამ ქალ­თან ერ­თად ცხოვ­რე­ბის მი­ზე­ზე­ბი აეხს­ნა).

ოთ­ა­ხის შუ­ა­გუ­ში დი­დი, მრგვა­ლი მა­გი­და იდ­გა ორი, ძვე­ლე­ბუ­რი ხის სკა­მით. მა­გი­და­ზე ერთ­მა­ნეთ­ში იყო არ­ე­უ­ლი ქა­ღალ­დე­ბი, გროს­ბუ­ხე­ბი, წიგ­ნე­ბი, გა­უ­რეცხა­ვი ჭურ­ჭე­ლი, ფერ­ფ­ლი, სი­გა­რე­ტის ნამ­წ­ვე­ბი და ჭი­ქე­ბი. იატ­ა­კი ყო­ველ­თ­ვის მტვრით იყო გა­და­პენ­ტი­ლი. საკ­ვირ­ვე­ლია, რო­გორ გა­დი­ო­და ოთ­ა­ხი­დან ოთ­ახ­ში ვულ­ფი ისე, რომ არ­ა­ფერს გა­მოს­დებ­და ფეხს... ავ­ე­ჯიც მტვრი­ა­ნი იყო. ფარ­თო ტახ­ტი, პირ­სა­ბა­ნის გვერ­დით, ყო­ველ­თ­ვის აულ­ა­გე­ბე­ლი მხვდე­ბო­და ხოლ­მე. ერ­თი სიტყ­ვით, ვულფს ფე­ხებ­ზე ეკ­ი­და ის, თუ რო­გორ გა­მო­ი­ყუ­რე­ბო­და მი­სი ოთ­ა­ხი. თა­ვა­დაც ას­ე­თი­ვე შე­უ­ხე­და­ვი იყო იმ დღე­ებ­ში, რო­ცა წერ­და - აჩ­ე­ჩი­ლი თმა, ჭუჭყი ფრჩხი­ლებ­ქ­ვეშ, ბინ­ძუ­რი ხე­ლე­ბი, გა­ოფ­ლი­ლი პე­რან­გი, გა­სა­უ­თო­ვე­ბე­ლი შარ­ვა­ლი! ყო­ველ­თ­ვის ფერ­მ­კ­რ­თა­ლი ჩან­და. ეს ვულ­ფი არ­აფ­რით ჰგავ­და ად­ა­მი­ანს, ვინც მი­სი წიგ­ნე­ბის სუ­პე­რი­დან იმ­ზი­რე­ბო­და. ყო­ველ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, ას­ეთ და­ძა­ბულ დღე­ებ­ში მა­ინც; რად­გა­ნაც, რო­ცა იგი მუ­შა­ობ­და, და­უ­დე­ვა­რი და უგ­უ­ლის­ყუ­რო ხდე­ბო­და ხოლ­მე, რო­გორც ოდ­ეს­ღაც, ყმაწ­ვი­ლო­ბი­სას, კა­რო­ლი­ნა­ში.

მახ­სოვს, ერთ სა­ღა­მოს გა­დაწყ­ვი­ტა ჩა­ით გამ­მას­პინ­ძ­ლე­ბო­და. აად­უ­ღა წყა­ლი, ფინ­ჯან­ში და­ას­ხა, ჩა­აგ­დო ჩა­ის პა­ტა­რა პა­კე­ტი და ფურ­ც­ლე­ბი­თა და წიგ­ნე­ბით გა­და­ჭე­დილ მა­გი­და­ზე დად­გა. შემ­დეგ სი­გა­რე­ტი გა­ა­ბო­ლა და მა­ნამ, სა­ნამ ყლუ­პის გა­კე­თე­ბას მო­ვას­წ­რებ­დი, დაბ­ნე­ულ­მა ფინ­ჯან­ში ჩა­მი­ფერ­ფ­ლა!

ვულ­ფი იმ­დე­ნად იყო დან­თ­ქ­მუ­ლი თა­ვის თავ­ში, რომ იშ­ვი­ა­თად თუ გა­მო­ყოფ­და თავს ნა­ჭუ­ჭი­დან, რა­თა მოყ­ვა­სის­თ­ვის შე­ე­ხე­და, დაკ­ვირ­ვე­ბო­და. თა­ვის ფიქ­რებ­ში გარ­თუ­ლი, უც­ე­რე­მო­ნიო და ეგ­ო­ის­ტიც ხდე­ბო­და ხოლ­მე. ტვინ­ში მუ­დამ დუღ­და და გად­მო­დი­ო­და იდ­ე­ე­ბი... აბა, სა­ი­დან უნ­და სცოდ­ნო­და, რომ ფინ­ჯან­ში ჩა­ა­ფერ­ფ­ლა! ალ­ბათ, სა­კუ­თა­რი თა­ვი­სად­მი სწო­რედ ამ ყოვ­ლის­შ­თან­მ­თ­ქ­მე­ლი ინ­ტე­რე­სით აიხს­ნე­ბა მი­სი არ­აჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი მახ­სოვ­რო­ბა და ის სი­ზუს­ტე, რი­თაც იგი თა­ვი­სი ცხოვ­რე­ბის დე­ტა­ლებს აღ­წერ­და.

და მა­ინც, მი­უ­ხე­და­ვად მკაც­რი ხა­სი­ა­თი­სა, იგი სუ­ლის სიღ­რ­მე­ში მორ­ცხ­ვი ად­ა­მი­ა­ნი იყო. ერთხელ, 1927 წელს, ევ­რო­პა­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბის შემ­დეგ, უნ­ი­ვერ­სი­ტეტ­ში გა­მოჩ­ნ­და; სა­მას­წავ­ლებ­ლო­ში, სა­დაც ბლო­მად ხალ­ხი ირ­ე­ო­და, იქ მო­მუ­შა­ვე ერთ-ერთ სტუ­დენტს ჰკითხა, წე­რი­ლე­ბი ხომ არ არ­ის ჩემმს სა­ხელ­ზეო. სტუ­დენ­ტ­მა გვა­რი ჰკითხა. მან უპ­ა­სუ­ხა: "ვულ­ფი". ახ­ალ­გაზ­რ­და ყმაწ­ვილ­მა უბ­რა­ლოდ გა­და­ხე­და ას­ე­უ­ლო­ბით ყუთს და უთხ­რა: "თქვენს სა­ხელ­ზე არ­ა­ფე­რია"-ო. ვულ­ფ­მა შე­სა­ნიშ­ნა­ვად იც­ო­და, რომ ას­ე­თი ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვი მოგ­ზა­უ­რო­ბის მან­ძილ­ზე აუარ­ე­ბა წე­რილს მი­ი­ღებ­და, მაგ­რამ გაბ­რუნ­და და წა­ვი­და. მას შერ­ცხ­ვა, ვერ მო­ი­ფიქ­რა, რო­გორ გა­მო­სუ­ლი­ყო ამგ­ვა­რი მარ­ტი­ვი სი­ტუ­ა­ცი­ი­დან ისე, რომ შე­უ­რაცხ­ყო­ფა არ მი­ე­ყე­ნე­ბი­ნა უც­ნო­ბი ად­ა­მი­ა­ნის­თ­ვის... ამ­ი­ტო­მაც ად­გა და და­ტო­ვა იქ­ა­უ­რო­ბა!

თა­ვი­სი გარ­გან­ტუ­ა­სებ­რი გა­რეგ­ნო­ბის მი­უ­ხე­და­ვად, ვულ­ფი ხში­რად მა­გო­ნებ­და ხოლ­მე პა­ტა­რა მორცხვ ბი­ჭუ­ნას. ში­ნა­გა­ნად იგი ძალ­ზე ფა­ქი­ზი ად­ა­მი­ა­ნი იყო, სა­ოც­რად სა­მარ­თ­ლი­ა­ნი. ხში­რად მე­კითხე­ბო­და, ჰქონ­და თუ არა ჩე­მი ვა­ლი (მი­სი ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბის გა­და­ბეჭ­დ­ვის საზ­ღა­ურს გუ­ლის­ხ­მობ­და). ამგ­ვა­რი საზ­რუ­ნა­ვი ყო­ველ­თ­ვის ტან­ჯავ­და ვულფს.

რცხვე­ნო­და თა­ვი­სი ვე­ე­ბერ­თე­ლა აღ­ნა­გო­ბი­საც. ყო­ველ­თ­ვის ეშ­ი­ნო­და, რომ მას ვინ­მე აწ­ყე­ნი­ნებ­და, ან რო­მე­ლი­მე უც­ნო­ბი გამ­ვ­ლე­ლი დას­ცი­ნებ­და ქუ­ჩა­ში. მეტ­სა­ხე­ლე­ბი, რომ­ლი­თაც ბავ­შ­ვე­ბი აჯ­ავ­რებ­დ­ნენ ხოლ­მე, გულს ტკენ­და. ერთხელ, რო­ცა მო­ვუ­ყე­ვი, რო­გორ ვი­ტან­ჯე­ბო­დი ბავ­შ­ვო­ბა­ში ჩე­მი კოჭ­ლო­ბის გა­მო, ვულ­ფ­მაც აღ­ი­ა­რა, რომ მა­საც ერ­ი­დე­ბო­და თა­ვი­სი გი­გან­ტუ­რი ფი­გუ­რი­სა. მის­თ­ვის გა­უ­გე­ბა­რი იყო, რო­გორ შე­იძ­ლე­ბო­და გა­გე­ცი­ნა ვინ­მეს ფი­ზი­კუ­რი ხინ­ჯის გა­მო. "მაგ­რამ ხომ იც­ი­ნი­ან! - წა­მო­იყ­ვი­რა ერთხელ ტომ­მა, - სა­ში­ნე­ლე­ბაა, არა? მაგ­რამ მა­ინც იც­ი­ნი­ან! უმ­რავ­ლე­სო­ბა იმ­ი­ტომ, რომ პრი­მი­ტი­ვია, პირ­ველ­ყო­ფი­ლი. გვი­ყუ­რე­ბენ, ხე­და­ვენ ჩვენს მო­უქ­ნელ სხე­უ­ლებს, გი­ჟე­ბი­ვით ხარ­ხა­რე­ბენ და თა­ნაც ამ­ას ვე­რაფ­რით ვშვე­ლით". ბო­ლოს, აქ­ა­ო­და ვხუმ­რო­ბო, ტომ­მა შეს­ძა­ხა: "ჯან­და­ბას, შენ კოჭ­ლი ხარ, მე - სპი­ლო, მაგ­რამ ის­ი­ნი ხომ ნაღ­დად გი­ჟე­ბი არ­ი­ან!"

აი, ას­ეთს ვიც­ნობ­დი მე ტო­მას ვულფს.

სტატიები კოპირებულია:
(c) http://arili2.blogspot.com/

ყვავილი

მეარღნეები და პოეტები

და ალიონზე თეთრ დუქანთან სტირის არღანი.
მტკვარი ახლოა, უნდა მტკვარში თავი დავიხრჩო.
სიყვარულისგან მეტ მოთმენის არა მაქვს ღონე,
მინდა ამ დილას ამ ცივ მტკვარში თავი დავიხრჩო.
მეტი მოზიდეთ კალმახები მაშ, არაგვიდან,
რაც იყოს, იყოს, ამ ქეიფსაც ერთხელ ავიტან.
ერთ ლამაზ ქალზე მარტო ერთი ლექსი დარჩება,
განა გავხდებით პოეტები ლექსის ჩარჩებად?..
-ნინა, ნინა, ჩემო ნინა,გათხოვება ხომ არ გინდა?
-გათხოვება რომ მინდოდეს,შენი კითხვა მე რად მინდა?
ასე მეარღნევ, დაამტვრიე, დასცხე, გეთაყვა,
აბა, რად გიღირს ერთი ძველი შენ მუხამბაზი!
რამდენი ძველი სიყვარული ამ მტკვარს თან გაჰყვა,
ზაჰესის სინას ხომ გაჰყვება ახლაც ჯამბაზი.
-„შაბათი რომ დაღამდება, კვირა გათენდება.
თამრიკო მოწამლულა, რაღა მეშველება?“
ტყუილი იქნება, ჩემო ძმაო, თავს ვინ იწამლავს?
ალბათ იმ ქალსაც სულ ტყუილად ჰქვიოდა თამრო!
ის სხვა სიყვარულს უეჭველად გულში იმალავს,
რამდენიც გინდა, თვითონ ვიცი, იმას ჰყავს საქმრო...
ჩემო მეარღნევ, გენაცვალე, წაიღე სული,
საქართველოში ნეტა ასე ვინმეს ვუყვარდე!
რა ვუყოთ მერე, პოეტი ვარ ხელით წასული, -
საქართველოში ხომ ფეტვივით სთესავენ ვარდებს!
ვიცი, გიყვარვარ, რომ არ გინდა მოკვდეს თამარი.
შენ, ჩემო ძმაო, თუ მოკვდები, არვინ დაგმარხავს,
თავის სამარხი ზედ გარტყია ვერცხლის ქამარი.
ცდები, მეარღნევ, გათხოვდება ის შენი ნინა!
არ დაიჯერო, ის თამრიკოც რომ მოიწამლოს.
ქალი ქალია, დიდხანს უქმროდ რამ არონია,
ქალი ქალია და იშოვის თავის მალამოს.
უბრალოდ ვკვდებით მეარღნეები და პოეტები,
მაგრამ ჩვენ ალბათ თავის მოკვლაც გვეპატიება...

თ-მ

დღეს ჩვენთან ბატონი ფრედერიკი იყო სტუმრად. ბატონი ფრედერიკი, ჭკვიანი და კეთილი კაცია. ძალიან უყვარს ჩვენთან მოსვლა, გვესაუბრება ხოლმე და თავის ბლოკნოტში რაღაცეებს ინიშნავს. ის ერთადერთია ვისაც სჯერა რომ მე ნამდვილად მოთუშული ხორცი ვარ.

ბატონ ფრედერიკს წითელი პერანგი ეცვა. ზუსტად იმ კეტჩუპის ფერი, მე რო მომასხა ზემოდან ქერა მალინამ. ფრედერიკს ეს რომ ვუთხარი, რაღაცნაირად შეიშმუშნა, მგონი გაწითლდა კიდეც. რატომ არ ვიცი. შეიძლება ცისფერია და მოვწონვარ ან კიდევ კეტჩუპი არ ევასება და სუფთა ქართულ ტყემალს ანიჭებს უპირატესობას .

ყველაზე მეტად ის მიყვარს, როცა ბატონი ფრედერიკი წრეს გვაკეთებინებს, სკამებზე დაგვსვამს და ინტელექტუალურად ვსაუბრობთ. არაფერი ჯობია ასეთ საუბრებს, ჩვენ ხომ საზოგადოება ვართ, განათლებული ხალხი , თემატიკაც მრავალფეროვანია. აი მაგალითად იმ დღეს
ბიოენერგეტიკულ ცვლებზე ვსაუბრობდით.ჩვენი ერთი მეგობარი ხომ სინათლის სხივია. მერე მომაკითხეს და წამიყვანეს. მე კიდევ ისევ იმ გოგოს გრძელ წაბლისფერ თმას ვაშტერდებოდი, ბავშვობაში ღორმა რომ შეჭამა. ჩემთან ახლოს ცხოვრობს საკმაოდ. ერთი დურბინდი უნდა ვითრიო...

იმ დღეს იამზე მეუბნება, გული მიგრძნობს დავბრმავდებიო. გამიკვირდა იცით, იამზე ხომ ჩვენი ბროლის ჭაღია რომელიც ჩვენს ოთახში კიდია და ღამღამობით მზეს ბაძავს. საიდან იცი მეთქი-, ვკითხე. ნული ფაზა მითამაშებს და ეგ ცუდის ნიშანია ეფრემ ვერდში წავიკითხე იმ დღესო. შევეცადე დამემშვიდებინა, მაგრამ ხომ იცით, მაგის ემოციურობა. სამაგიეროდ ამან ერთი აღმოჩენა გამაკეთებინა. ვერასდროს ვხვდებოდი, მიწისძვრა იწვევდა ჭაღის ქანაობას თუ პირიქით, ჭაღის ქანაობა- მიწისძვრას. გმადლობ იამზე, შენ კარგი გოგო ხარ, ნათელი..

ვალიკო ბაბუა მიყვებოდა ხოლმე, სტალინი რომ გარდაიცვალა ჩემი ხელით გავაპატიოსნეო. 7 ტყვია ჰქონია მოხვედრილი საწყალს, შვიდივე ააცილეს საოცარია პირდაპირ, როგორი დახელოვნებული მკვლელი უნდა დაექირავებინათ ნემცებს, რომ შვიდი ტყვია მოეხვედრებინა და შვიდივე აეცილებინა.მაინც სადამდე წავიდა ეს ტექნიკა. გახვალ, იყიდი რაღაც ფხვნილს, დაასხამ წყალს და სუპი გაგეჩითება. იყიდი წიგნს გადაშლი და წაიკითხავ. იყიდი 100 გრამ ეთილის სპირტს, დაუმატებ იმავე ოდენობის ნატრიუმის ჰიდროკარბონატს , აადუღებ კოლბაში 14 წუთის განმავლობაში, ადუღებულ მასას დაუმატებ მრავალძარღვას ფოთლების ორნახად ნაყენს , ბოლოქანქარას 3 ცალ ბუნდღას და კაცმა არ იცის რას მიიღებ...

ერთხელ უნდა ვცადო, ხო იცით, მიყვარს ექსპერიმენტები.

ჩემს მეზობელ გამხმარ მერაბას კი რატომღაც არ უყვარს.არაფრით არ მოეწონა თავისი შარვალი, რომელიც ქორწილში წასასვლელად მათხოვა და მეორე დღეს დავუბრუნე ცოტაოდენ შეცვლილი სახით.რა ჩემი ბრალია თუ მის შარვალს ასე ძხნელად ეხსნება ღილები...

ახლა უნდა წავიდე ,ბატონი ფრედერიკი მეძახის...

მშენებლობა

თვალები

ნატა

ნაკვალევი

მეწაღე

ბინდისფერი

alone

თოჯინა

კედელი

მანუელო კოსტას სიკვდილი

მანუელოს კი წყალს ასხურებდნენ, და შხეფებმა რომ ვერაფერი უშველა ,სამმა ჯალათმა წყალი უზარმაზარი კასრით დააქცია თავზე,მეოთხე განზე იდგა,ხელში მანუელოს თვალი ეჭირა. ატალახებულ სოხანეზე გულაღმა წაქცეულიყო მანუელო,გონებადაკარგულს, თავი უმწეოდ უცახცახებდა ,აჯანჯღარებდნენ ,ორგან ამოკორტნილ მუცელზეღა შერჩენოდა თვალის ფოსოდან გადმომდინარე სისხლი, სხვა ნაკვალევი გადაერეცხა წყალს. და ერთ-ერთ ჯალათს უნებურად მის ჩატეხილ ნეკნზე რომ მოუხვდა სქელი, მოქნილი თითი, ისევ ტკივილმა გამოაფხიზლა მანუელო-დასიებულ ტუჩებზე ენისწვერით წყლის ორიოდე წვეთი მოიძია, და კენტად შერჩენილი თვალი გაახილა-ზედა ქალაქის ნაღების თვალსაჩინო უმეტესობა შეკრებილიყო-მარშალი კადიმათი,პოლკოვნიკი და მიჩინიო,დამსჯელი რაზმის კეთილ-გენერალი რამოს, გასაიდუმლოებული მექისე ალფრედო ევია-წამების დარგში,ყველასა ჰქონდა თითო-ოროლა აღმოჩენა,უმრავლესობა გამოიყენეს... და მთავარი რამ საშინელება, დიდი მარშალის კატა არუფა,მშვენიერ გალიაში იჯდა,ახლა იმაზე მიმდგარიყო ჯერი. წამოიწია მანუელომ,არა,არ სურდა იმათ წინაშე მიწაზე გდება,ფრჩხილებდაძრობილი თითებით დაეყრდნო სისხლნარევ მიწას. დამსწრეთა გასაკვირად,მაინც შეძლო და წამოდგა ფეხზე, დაბარბაცდა მაგრამ შეიკავა თავი. ირწეოდა და იდგა. თავი მკვეთრად დაიქნია მარშალმა ედმონდო ბეტანკურმა,გალიის კარი გაუღეს არუფას და იმ ჯალათმაც ახლოს მიუგდო თვალი. საშინელებას დასცქეროდა მანუელო-მსუნაგად ,ფეხაკრეფით უახლოვდებოდა რბილ თათებში ჭანგებშემალული არუფა ნუგბარს...
ნუ გამირბიხარ,ვიცი ძნელია,მაგრამ მანუელო ხომ სხვა დროსაც გახსოვთ...იქ ,სერტანაში, უცნაურად იღვიძებდა ვაკეიროთაგან უმხიარულესი- თვალს გაახელდა თუ არა,იღიმებოდა. სულელის ღიმილს არ წააგავდა მისი სიხარული,უცნაური რამ ბედნიერება სჭირდა მანუელო კოსტას-ყოველივეთი აღფრთოვანებულს კოშკივით სული ევსებოდა და მხიარულად დასდევდა დუჟმორეულ ხარებს,გახსოვთ? როგორც ყოველმა ვაკეირომ მანაც მშვენივრად იცოდა თავისი საქმე-და სულ ცოტათი - უფრო. თვით დიდ მწყემსს,ზე მმორეირასაც კი უახლოვდებოდა მამაცობითა და ღონით. მანუელასთანა ცოლი მაშინ არ ყავდა და ბაზრობათა ქალაქში ხშირად დაიძურწებოდა ხოლმე,სიხარულს წინასწარატანილი-ორი თითით ყელს მოიწიწკნიდა და ასე თხოვდა თავის მეზობელს,ზე მორეირას,ნახირისთვის ერთი დღე ეპატრონა. გარეგნობითაც ყმაწვილი გახლდათ,ჰეე... როგორ უყვარდა თავისი ცხენი... და თუ ყოველი ხე, უკანასკნელ ფოთლიანა,ჟრუანტელს გვრიდა, უდაბნოში პეშვით აღებულ სილასაც იგივე სიყვარულით დასცქეროდა,ვინ რას გაუგებდა-მაშინ მარტოკინა იყო. მანუელო კოსტამ იცოდა ყოველივესი დაფარული ფასი და იქ,სერტანაში უცნაური სიყვარული სჭირდა-მისი ორი ლამაზი თვალიდან გამომჭირვალი მზერის შეხებისას რომელიმე უბირი ბუჩქი მაშინვე მანუელო კოსტას ბუჩქად გადაიქცეოდა-ბაობაბივით დიადდებოდა-ლამაზდებოდა,იფურჩქნებოდა,რა უცნაური მწვანე ეფინებოდა,რას არა ჰგავდა,ცად აზიდული-მანუელო კოსტა ცხენიდან მსუბუქად ჩამოხტებოდა და შუაგულ ბუჩქში გულაღმა წვებოდა-ცამდე ამაღლებდა.მთელი ქვეყანა-ღატაკ მანუელოსი გახლდათ,ისეთი ცქერა იცოდა,ალბათ თქვენც გახსოვთ-საცა კი თვალი მიუწვდებოდა,სუყოველივეს ითვისებდა.ყოველივეთი იჟღინთებოდა ვაკეიროს ტევადი სული და,ბედნიერად აღზევებული,სილამაზეში გაღიმებული დააქროლებდა მშვენიერ ულაყს ერთცხენიანი მეფე-მანუელო კოსტა, ლაღად აციმციმებული თვალებით მიდამოს სჭვრეტდა,იხიბლებოდა და იმ წყვილად ნაბოძებ წყალობათაგან ერთს ,სოხანეზე ჯალათის ხელით დაგდებულს, ახლა მარშალ ედმონდო ბეტანკურის კატა-არუფა ჭამდა!
_ დედამიწაზე არ არსებობს იმაზე მეტი სიკეთე,რაც თვალია,-თქვა მარშალმა ბეტანკურმა და მიუახლოვდა-რამდენი ფერის,ნივთის,საგნის გამორჩევა შეუძლია.თვალი ყველაფერს საინტერესოს ხდის,თუკი შეიძლება ასე გამოითქვას,ყველაფერს ასაინტერესოებს...
მანუელოს უხსნიდა.
_ როცა რამე ღირებულება გვაქვს ხოლმე,ჯეროვნად ვერ ვაფასებთ და ვერ ვამჩნევთ,და მხოლოდ მა|შინ ვწუხვართ,როცა დავკარგავთ,თვალი კი ამქვეყნად უძვირფასესია. თვალი ყველასათვის საჭიროა-უბრალო მეწაღისთვისაც და ისეთი დიდი შემოქმედისთვის,როგორიც გრეგ რიკიოა. სადაა ხვრელი...
პირმოკუმული შესცქეროდა მანუელო კოსტა.
_ ახლა ცუდ ოთახში ვართ და თვალებს... ეე,თვალსა გვტკენს ეს ყველაფერი,მაგრამ აქ შენი წყალობით ვართ,ჩემს გამო კიარა,არამედ შენი სიჯიუტის წყალობით,მაგრამ თუ მოინდომებ და კარგად მოიქცევი,ეგ ცალი თვალიც შეგრჩება და დაზიანებულ ეე... დაზიანებულ ადგილებსაც დახელოვნებული ექიმები გიმკურნალებენ. სადაა ხვრელი...
აღარ ბარბაცებდა მანუელო,გაქვავებული იდგა ,ყოველი ნაკვთი გახევებოდა, სისხლი დიოდა მხოლოდ.
_ თუ არ გჯერა თვალის შენარჩუნების უპირატესობა,ჩემ ბაღში გაგატარებ,იქ შესანიშნავი მცენარეები და ნარგავებია,სუფთა ჰაერის მომცემი,თავისი საქმის მცოდნე მებაღეები ძალიან გულისყურით უვლიან,ისინი ნამდვილი ბუნების მეგობრებია. ბუნება არ გიყვარს? ოღონდ მითხარი სადაა ხვრელი და კარგად დაგათვალიერებინებ ბუნებას. ანდა თუ გინდა ჯერ ბუნებას დაგათვალიერებინებ და მერე მითხარი.
კარისკენ შებრუნდა მანუელო,ფეხი გადადგა.მაშივნე გადაეღობა ორი ჯალათი,მაგრამ მარშალმა ბეტანკურმა ხალისიანად შესძახა: რად უშლით ხელს,განა დასაძრახისია ადამიანმა კარგი ბაღის ნახვა რომ მოინდომოს?..-და აედევნენ,აქეთ წადი...ახლა იქ...ასე.ახლა ეს კიბე აიარე... აი იქ შედი.შვიდჯერ თერთმეტი ოცდაოთხია,გაუღეთ კარი... ახლა,იქ... აქეთ.
რომ არ წაქცეულიყო კედელს მიუყვებოდა მანუელო კოსტა,ნაჯიჯგნი სხეული სურვილითღა მიჰქონდა, სხვა რამ ძალისგან დაცლილი იყო... მზემ ერთადერთი თვალი მოსჭრა,თავი დახარა. შეკრეჭილი ბალახი დაინახა,ცოტათი იქეთ შეკრეჭილი ბუჩქები,შეიჭმუხნა-ეზიზღებოდა,ბუნების საქმეში როცა ერეოდნენ.მაღალი ხისკენ წაბარბაცდა,ტოტისკენ ძლივს აწია თითებდამტვრეული ხელი.
_ აჰ ხეზე ასვლა სურს-მიხვდა ბეტანკური-ძალიანაც სწორია,მაღლიდან კარგად,ძედმიწევნით ჩანს ლამაზი სანახები... მიეშველენით არ ჩამოვარდეს.
ოთხ ჯალათს მაღალ ჭადარზე აჰყავდა მანუელო,ხანდახან გრძნობას ჰკარგადვდა,მაშინ -აჰქონდათ,ერთიმეორეს აწვდიდნენ.ახლად დანაწვიმარი იყო ხე,ნესტი შერჩენოდა,მწვანედ კრიალებდა,მერე გაწვრილდა სქელი ჭადარი,ძლივსღა უძლებდა 5 კაცის სიმძიმეს,და უფრო ზევით მანუელოს მხოლოდ ორნი მიაცილებდნენ, მერე მარტოკამ შედგა ფეხი მაღლითა ტოტზე,მუხლი გამართა.მკლავები მაგრად შემოხვია ხეს,ქანცგაწყვეტილი მაგრამ ჩაეხუტა. გადამტვრეულ თითებს ვერ იშველიებდა,შემოსალტული იდაყვებით ჩაკვროდა ხეს. ზედ კენწეროსთან იდგა მანუელო კოსტა და ცალი თვალით ძალიან დინჯად,საგულდაგულოდ,რიგრიგობ
ით, ოთხივე მხარეს იხედებოდა. ბევრი რამ ჩანდა.როგორც იქნა და გააძღო თვალი. მაცდური აზრი წამოეპარა- იმ სიმაღლიდან რომ გადმომხტარიყო,მიწამდე სულიც არ დაჰყვებოდა,აღარ შეეძლო იქ,იმ ოთახში მეტის ატანა,მაგრამ მაშინვე გადაიფიქრა-ეს ჯერ ერთი რომ,ლაჩრობას დაემსგავსებოდა და მეორეც ის,რომ მარშლისათვის უკანასკნელი სიტყვა უნდა ეთქვა.იმსიმაღლიდან,ერთხელაც მოავლო ქვეყანას თვაი,ცას ახედა.
ძირს მძინედ დაეშვა მანუელო,ჯალათების ხელიდან-ხელში გადადიოდა.მიწას შეახო როგორც იქნა,ფრჩხილებდაძრობილი ფეხის თითები,შებარბაცდა და ამჯერადაც შეიკავა თავი,გაიმართა,ფეხები განზე გადგა.
_სადაა ხვრელი...-დაეკითხა სულწასული მარშალი-აუარება ფულს მიიღებ თუ...
_ახლა კი შეგიძლია მეორე თვალიც ამომთხარო- გააწყვეტინა სიტყვა მანუელომ,გამარჯვებული შესცქეროდა,თავი შემართა- სუყველაფერი დავიმახსოვრე.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------
მანუელო კოსტა პირველი იყო იმ რჩეულ ხუთთაგან,ვინ დიდი კანუდოსელი გახდა.

გიო საჯაია

ნუ გეშინია, ჯონი უოლკერ, დღეს არ დავთვრები,
დღეს უნდა ერთი, უმნიშვნელო, წერტლი დავსვა!
მოდი ჩავკეცოთ, მეგობარო, ერთად კარტები -
ჩვენ ხომ ყოველთვის ვთამაშობდით წესების დაცვით...
ჯანდაბას რაც კი წაგვიგია! ახლა კი - ვწვები!
ბლეფია, ვიცი, გვატყუებენ, ძვირფასო უოლკერ, -
"წითელი ძაღლის" ინსტინქტი მაქვს, - გუმანით ვხვდები,
მთელი ცხოვრება "ოაზისს" და "კარიბულ" პოკერს
ვთამაშობ, მაგრამ... ზოგჯერ დგება წაგების ჯერი...
თავში უხლიათ ეს ქონებაც, ეს არქონებაც,
დაე იცოცხლონ, დაე მოკვდნენ ათას წლის მერე!
ისეთი გარჯით ირჯებიან, რომ გეგონება,
თეორიები ამოიცნეს ობრი დე გრეის...

რა დროს შიშია, რა დროს ძრწოლა და უძრაობა,
როცა გველიან ტიტანები ველზე ფლეგრეის?!
მოვიმიზეზოთ ჯონი უოლკერ, ვთქვათ - უდროობა,
არ დაიჯერო, რომ დროს ვუსწრებთ, რომ ჯერ ადრეა!
მესსაზე სხვაბმა იარონ და... იდაყვზე კბენით
აღსარებისთვის, ტაძრებია და პადრეები...
ჩვენ კი წავიდეთ, ისე როგორც ჯენტლმენებს შვენით,
(და ნუ იდარდებ, არ დავრჩებით ბედთან ვალებში)
პროტესტის ნიშნად ჩავიდინოთ თუნდაც მკვლელობა,
და ღმერთს ჩავხედოთ თავხედური მზერით თვალებში, -
იქნებ როგორმე გაამართლოს მოუცლელობა...
ნუ გეშინია, ჯონი უოლკერ, დღეს არ დავთვრები,
დღეს უნდა ერთი, უმნიშვნელო, წერტლი დავსვა!

pianist

ზემხა

და ისევ როგორ ბ):

როცა დამიჭირეს, უსამართლოდ მიმაჩნდა ყოველივე და დარდისაგან ლამის მოვკვდი კიდეც. უსამართლოდ! ჰმ, ორმოცი ადამიანის სიცოცხლე მადევს კისერზე და უსამართლოდ! მაგრამ თურმე ერთი საკუთარი, დამპალი, საზიზღარი და პატარა სიცოცხლეც კი ბევრი ყოფილა სხვების ცხოვრების გამოსასყიდად.
შიმშილმა და პროტესტმა არ მიშველა _ არავის ვადარდებდი, არც დაუძალებიათ ჭამა, თუმცა, ერთი დადებითი მხარე მაინც ჰქონდა ამ შიმშილს _ გონება დამეწმინდა, უფრო საღად აზროვნება დავიწყე, თანაც დავმშვიდდი და ეს კი, უმთავრესი იყო ჩემთვის.
სასაცილოა პირდაპირ _ ჩემმა ყველაზე ერთგულმა და საყვარელმა მეგობარმა გამცა და დღემდე ვერ გამირკვევია _ რატომ? საინტერესოა, მაგრამ რატომღაც სულაც არ ვბრაზობდი მასზე. არა, გაფიქრებითაც კი ვერ ვკიცხავ, არათუ რამე ბოღმა ჩავიდო გულში... იქნებ, იქნებ სადღაც სიღრმეში, მსურდა კიდეც, რომ ბოლოს და ბოლოს ჩავვარდნილიყავი?!
პილატე არაა ცუდი კაცი, ოდნავ გონებაგაფანტულია მხოლოდ. შევხვდი თუ არა, შევატყვე, რომ არც მისმენდა და აღარც მიცდია თავის მართლება.
ხვდებით არა, იმ ძირითად თემას რომ გავურბივარ და ათას რამეს რომ ვყვები, მიმძიმს იმ ამბის გახსენება, მაგრამ თქვენთვის, ალბათ უფრო საინტერესო მოსასმენი იქნება.
როცა ჩემთან საკანში შემოიყვანეს, ყურადღებით დავათვალიერე და ვერაფერი დავინახე მასში ისეთი განსაკუთრებული, რასაც მასების მღელვარების გამოწვევა შეეძლო. ერთი ჩვეულებრივი, ვიტყოდი, ძალზედ ჩვეულებრივიც კი, ებრაელი იყო. ასეთები მრავლად არიან, თუკი მი-მოიხედავთ. არანაირი განსაკუთრებული ნიშანი, რითაც მის დამახსოვრებას შეძლებდით _ არ გააჩნდა. ან ნაიარევი, ან სახის ნაკვთების ფორმა, ან სიმაღლე _ არაფერი! სასტიკად ნაწამები, როგორც კი შემოაგდეს და ფილაქანზე დააგდეს, არც განძრეულა და გულაღმა იწვა. თვალებში ცრემლი ჰქონდა _ ეს იმიტომ შევამჩნიე იმ ნახევრადსიბნელეში, რომ მის სისხლით დაფარულ სხეულზე, ვარსკვლავივით ციაგებდა ერთადერთი წვეთი ცრემლი მარჯვენა თვალზე.
ეს რა გიქნეს, იმ საზიზღრებმა-მეთქი, ვიყვირე და თვით მეც კი, კაცისმკვლელ იეშოას, გულმა არ გამიძლო და თვალი ავარიდე.
ღმერთი დასჯის, ღმერთი გადაუხდის მათ სამაგიეროს, ადამიანის ასეთი დამცირებისათვის, აღმომხდა მე, მან კი ხელით მიხმო და როცა გვერდით მოვუჯექი, ძლივსგასაგონად აღმოთქვა: [_ შვილი გყავს ბარაბა?]
ჯერ გამიკვირდა მეტსახელი საიდან იცოდა, მერე კი უცბად გადამიკვირდა: _ კი, და რატომ მეკითხები?
[_ შვილმა რომ დაგამციროს ბარაბა, სასიკვდილოდ გაგიმეტოს და მერე მიგატოვოს, სამაგიეროს რითი გადაუხდი?]
ჩემი თავი ვერაფრით წარმოვიდგინე დამცირებულ მამად, მაგრამ გამახსენდა ჩემს მიერ ნაცემი მამაჩემი, მტვერში და სისხლში ამოთხვრილი, როგორც ყოველთვის ნასვამი და ატირებული, ცალ მკლავზე დაყრდნობილი და მეორეთი ჩემი მონატრული: _ რატომ მკლავ, შვილო, იეშოა?
ეს არ იყო არც საყვედური, არც შიში, არც რისხვა _ ეს იყო უანგარო სიყვარული შვილისადმი და სიყვარულით სიკვდილისადმი მზადყოფნა.
წამოვაყენე პატიმარი და ერთადერთ ნაჯლეჯ ჭილოფზე დავსვი. სუნთქვა უჭირდა, მაგრამ თქვა: _ [და მაინც, ღმერთს არ ეჯავრებით, ღმერთს უყვარხართ და მეორედაც კი, მეორედაც კი მზად იქნება თქვენგან (თქვენთვის) ეწამოს].
მერე ლოცვა დაიწყო, მე კი ათასი რამე მიტრიალებდა თავში. ამ კაცთან საუბარში სიცოცხლე ისე შემიყვარდა, სიკვდილის აუტანელი შიში დამეწყო. გარედან კი გაუთავებლად ისმოდა: _ ბარაბა! ბარაბა! ბარაბა!
ალბათ მთელი სამი საათი ილოცა, იქნებ გონება არეულიც ჰქონდა მოახლოებული უბედურებით?! რატომღაც, მაშინ ჩავთვალე, რომ მასზე მეტად მე ვიყავი სიკვდილისათვის მზად და ამ აზრმა ძალა და მხნეობა შემმატა. მხარზე ხელი დავადე და წამოვაყენე. შემზარავი შესახედი იყო მისი ნაგვემი სხეული და რაღაც წამს, ისიც კი გავიფიქრე _ ნეტავ აზრი აქვს კი? _ გადარჩება? მაგრამ ეს თვითდახსნის სურვილი უფრო იყო, ვიდრე საღი აზრი, რადგან სხვა გადაწყვეტილება რომ მიმეღო, განა არ დამტანჯავდა იმაზე ფიქრი, რომ ღირდა, ცდად მაინც ღირდა?
ფეხზე წამოვაყენე და ყოველგვარი ახსნა-განმარტების გარეშე ვთხოვე მოსასხამები გავცვალოთ-მეთქი. მან პირველად ჩამხედა თვალებში და მკითხა: [_ ჩემი მეგობარი ხარ, იეშოა?]
არ ვიცი რატომ, მაგრამ ვუპასუხე _ არა, უფალო.
მან კი, თავზე ხელი დამადო და სანამ მოსასხამს გაიძრობდა მითხრა: _ ვერავინ შესვამს იმავე ფიალას, რომელსაც მე [თუ ზევიდან არაა]! მოვიცვი და გამიკვირდა რატომ არ დაინტერესდა, თუ რატომ ვთხოვე მოსასხამების გაცვლა (მითუმეტეს რომ მას დაგლეჯილი ეცვა მე კი ძვირფასი), მან კი ლოცვა განაგრძო.
ხალხი არ ცხრებოდა, ნაზარეველის სიკვდილს მოითხოვდა და მეც და მასაც მშვენივრად გვესმოდა, რომ პრინციპში, მისმა გამოჩენამ სიკვდილისაგან მიხსნა და ძნელი იქნებოდა ჩემთვის ნაჩუქარი სიცოცხლის შერგება.
მცველმა კარი გააღო და დაიძახა: _ ნაზარეველი გამოვიდეს!
დადგა წამი, როდესაც ნაზარეველის მაგივრად მე უნდა გადავცემოდი ხალხს განსასჯელად და ეს წამი ალბათ უსაშველოდ გაიწელა, რადგან მცველმა რატომღაც მას შეხედა და გაღიზიანებით იკითხა:
_ რომელია იეშოა ნაზარეველი?
_ მე ვარ! _ აღმომხდა და მისაკენ მივტრიალდი, მან კი მშვიდმა, როგორც კრავმა მინდორზე, შემოგვხედა და ლოცვა განაგრძო.
ყველაფერი დაიმსხვრა ჩემში _ ჩემი სიამაყე, ჩემი ცრუდიდსულოვნება, ჩემი სურვილი და ჩემი გამძლეობა. მან გამიმეტა, გესმით, თვალის დაუხამხამებლად გამიმეტა და ნება დამრთო, თავი შემეწირა მისთვის, ვინც თავს ღმერთს უწოდებდა.
ძნელია მივყვე იმ განცდებს, რომელმაც მაშინ ჩემში დაივანეს, მაგრამ ეს დაახლოებით იყო: _ გაკვირვება, იმედგაცრუება, შიში, რომ ყველაფერი დასრულდა, სინანული სიტყვებისათვის _ “მე ვარ”, ზიზღი საკუთარ მეტიჩრობაზე, ზიზღი ნაზარეველის მიმართ და აუტანელი ტკივილი, რომ თურმე ერთი პატიოსანი ადამიანიც კი აღარ დარჩა და რომ ღმერთებიც იტყუებიან.
მცველი პირქუშად მიმაცილებდა ბნელ ტალანში, გარეთ კი ხალხი ყვიროდა: _ მოკვდეს, მოკვდეს იგი!
თვალწინ წარმომიდგა ნაზარეველის ნაწამები სხეული და გავიფიქრე: _ ალბათ ვეღარ გაუძლო და... და წამომცდა: _ მე არა, ის იყო იეშოა ნაზარეველი! მაგრამ წამომცდა კი? _ ღმერთო დიდებულო, კი არ წამომცდა, _ შეგნებულად ვთქვი, ოღონდ ვითომ... ვითომ იგივენაირად მოვიქცეოდი, რომ შემწინააღმდეგებოდა და ეყვირა: _ არა, ეგ კი არა, მე ვარ ის, ვინც უნდა მოკვდესო. მე დავიჩემებდი _ არა, მე ვარ-თქო, მცველი დაიბნეოდა; მე ვეტყოდი ნაზარეველს _ ნება მომეცი, ეს მაინც გავაკეთო შენთვის, შენ კი... არაპირდაპირ, მაგრამ სადღაც სიღრმეში ხომ მიჭიატებდა _ გმირი ბარაბა, ვინაც თვით ნაზარეველი იხნა, მისთვის ეწამა!
და აქ ფარდა აეხადა ყველაფერს, რადგან ყოვლადშეგნებულად და ხმამაღლა გავიმეორე: _ მე ვარ იეშოა, ძე სიმონისა და არ ძე იოსებისა, თქვენ შეგეშალათ, ვინც თქვენ გჭირდებათ, ის საკანში დარჩა. ეს არაა ჩემი მოსასხამი, ეს ნუ მოგატყუებთ!.. და ამის მეტი აღარაფერი მახსოვს, რადგან გონება დამებინდა და ყვირილი ავტეხე. მერე შუბის ტარი, იატაკზე ხოხვა და სინათლე, და სინათლე და გუშაგი თავზე: _ წადი იეშოა, პილატე სიცოცხლეს გჩუქნის, ოღონდ არ დაგავიწყდეს, რომ წინასწარმეტყველებიც ცდებიან! სამ დღეში გელოდება. წადი და ნუღარ იყბედებ, თორემ მეორედაც ვეღარ გადაგარჩენენ.
და მე ვნახე იგი მელოტ მთაზე, მშვიდი, როგორც კრავი მინდორზე, ერთი წვეთი ცრემლით მარჯვენა თვალზე, რომელშიც კიაფობდა ცოცხალი სიტყვები: _ არავის ძალუძს იმავე ფიალის შესმა, რომელსაც მე შევსვამ, თუ ზევიდან არაა!
იცოდა, იცოდა!